Wilno – otwarto nowy kompleks edukacyjny w dawnej siedzibie szpitala św. Jakuba

Początkowo inwestor planował nowoczesne nadbudowy oraz wyburzenia. Projekt został jednak zablokowany.

„W 1703 roku pojawiły się pierwsze wzmianki o szpitalu „dla 6 bab i 9 dziadów” przy kościele św. Jakuba i Filipa. Rok wcześniej pisarz ziemski Michał Ślizień, którego pałac znajdował się w bliskim sąsiedztwie świątyni, ofiarował 4 tys. złotych na budowę szpitala. Opiekę nad nim powierzono księżom dominikanom.

Takie były początki najstarszego w Europie Wschodniej i jednego z najstarszych w ogóle w Europie szpitala. Najstarszego w tym sensie, że przetrwał 300 lat. Były przed nim w Wilnie inne lecznice, działające głównie przy klasztorach, lecz nie dotrwały do naszych czasów. W roku 2005, a więc po przekroczeniu szacownego wieku, szpital św. Jakuba został zamknięty.”

Opuszczony zespół został sprzedany podmiotowi prywatnemu za stosunkowo niedużą sumę. Mimo wielu zapowiedzi remontu budynki przez wiele lat popadały w ruinę. (https://wilnoteka.lt/artykul/z-dziejow-szpitala-sw-jakuba-w-wilnie-symbioza-milosierdzia-ofiarnosci-i-wiedzy)

To się w końcu zmieniło. W kwietniu oficjalnie otwarto Centrum Szkoły Współczesnej – pierwszy obiekt działający w zrewitalizowanym kompleksie dawnego szpitala Świętego Jakuba (https://zw.lt/wilno-wilenszczyzna/w-wilnie-otwarto-nowy-kompleks-edukacyjny-w-dawnej-siedzibie-szpitala-sw-jakuba/)

Droga ku temu nie była jednak łatwa. „Początkowo inwestor zamierzał zabytkowy obiekt uwspółcześnić. Projekt został jednak krytycznie oceniony przez społeczność miasta. Mindaugas Pakalnis, główny architekt m. Wilna: ,,Zabytkowe budynki zostały potraktowane brutalnie. Nowoczesność całkowicie nad nimi dominowała. Skala nowych zabudowań, to, jak zostały zaprojektowane fasady, jakie materiały miały być wykorzystane – to było agresywne względem dziedzictwa.” (https://wilno.tvp.pl/52950503/zespol-zabudowan-przy-kosciele-sw-jakuba-i-filipa)

„W grudniu 2018 roku Litewski Związek Architektów ogłosił konkurs architektoniczny, który został wstrzymany pod koniec stycznia po objęciu ochroną konserwatorską zabytkowego kompleksu.

Podano, że fundusz inwestycyjny „Lords LB Asset Management” poprzez swoją spółkę „Orkela” zamierza zainwestować 45 mln euro w projekt hotelu „Clarion” oraz centrum konferencyjnego w tym miejscu.

Projekt kompleksu, zaprezentowany w marcu 2018 roku, spotkał się z krytyką społeczeństwa i ekspertów architektonicznych. Po jego modyfikacji został oceniony bardziej pozytywnie przez Regionalną Radę Architektów w Wilnie, jednak władze miasta odmówiły wydania pozwolenia na budowę ze względu na niezgodność rozwiązań projektowych.

Jesienią 2018 roku Rada Departamentu Dziedzictwa Kulturowego doprecyzowała wytyczne dla kompleksu, uznając, że kościół św. Jakuba i Filipa, klasztor dominikanów oraz budynki szpitala św. Jakuba stanowią jeden zespół objęty ochroną konserwatorską.

W 2019 roku Dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego, Vidmantas Bezaras, poinformował, że zaktualizowane warunki konkursu przewidują nie tylko zachowanie czterech budynków kompleksu, ale także ich ochronę przed nadbudowami ze szkła. Ponadto wysokość nowych budynków zostanie znacznie zmniejszona – wcześniej dopuszczano budowę obiektów o siedmiu kondygnacjach.

Karolis Tuinyla, dyrektor firmy „Orkela”, odpowiedzialnej za projekt, podkreślił, że planowana powierzchnia zabudowy została zmniejszona o około 40%. Ponadto przewidziano przestrzeń dla społeczeństwa, umożliwiającą podziwianie zespołu klasztornego dominikanów i kościoła.”

Inwestor i architekt ostatecznie uzyskali zgodę jedynie na zastosowanie nowoczesnych przeszkleń. Negocjacje w tej sprawie trwały ponad rok (https://m.kauno.diena.lt/naujienos/vilnius/miesto-pulsas/atnaujina-konkursa-senieji-sv-jokubo-ligonines-pastatai-bus-issaugoti-920450)

Wypada żałować, że Litwini nie wykazali się równą determinacją w sprawie przebudowy wileńskiego Pałacu Radziwiłłów.

Więcej zdjęć: https://www.vz.lt/nekilnojamasis-turtas-statyba/2024/07/11/lords-lb-rado-nauja-nuomininka-vilniaus-sv-jokubo-ligonines-teritorijos-kvartale | Pierwotny projekt: https://zw.lt/wilno-wilenszczyzna/w-wilnie-otwarto-nowy-kompleks-edukacyjny-w-dawnej-siedzibie-szpitala-sw-jakuba/ | Materiał TVP Wilno: https://wilno.tvp.pl/52950503/zespol-zabudowan-przy-kosciele-sw-jakuba-i-filipa