Litwa – Kłajpeda – kończą się prace nad odbudową Baszty Wielkiej na zamku krzyżackim

„Mieszkańcy Kłajpedy, na podstawie materiałów historycznych i archeologicznych, postanowili odtworzyć zewnętrzną strukturę i sylwetkę wielkiej wieży zamkowej. Jej wysokość wynosi 47 metrów. Konstrukcje metalowych podpór zostały obłożone cegłami o wymiarach zbliżonych do autentycznych: 33 cm długości, 15,5 cm wysokości i 10 cm szerokości.”

„Kłajpedzie od dawna brakowało tej utraconej ozdoby – wielkiej wieży zamkowej, której pozostałości odkryto jeszcze w czasach sowieckich. Fundamenty innych odkrytych budowli są zabezpieczone drewnianymi dachami” – cieszył się z prac restauracyjnych dyrektor Muzeum Historii Małej Litwy, Jonas Genys.”

„Niektórzy politycy oceniali ten projekt jako prowokację, utopię wizualną, dekorację teatralną, która miałaby oszpecić historyczny krajobraz, sugerowali zaoszczędzenie środków na domy opieki i inne obiekty socjalne. Gdy miasto ogłosiło ankietę, niemal 1800 mieszkańców wyraziło swoją opinię na temat odbudowy wieży – 91% opowiedziało się za tym, aby na zamku odbudować wieżę.”

„Wieża została obmurowana cegłami przywiezionymi z Łotwy. Sporo takich cegieł znaleziono na terenie zamku podczas badania pozostałości starych budynków. Oszacowano, że do odbudowy restauratorzy będą potrzebować około 90 tysięcy specjalnie wypalanych, dużych i ciężkich cegieł. Realizatorzy projektu przez długi czas poszukiwali odpowiednich wykonawców. Pierwsi nie spełnili wymagań samorządu Kłajpedy. Po ogłoszeniu trzeciego przetargu koszty budowy wzrosły z 1,75 do 3,2 milionów euro.” (cytat za: https://www.lrytas.lt/kultura/meno-pulsas/2024/09/13/news/klaipedos-pilies-boksta-uzdenge-plieno-karuna-34212302)

„Po odbudowie wieży sylweta zamku ponownie pojawiła się w panoramie miasta. Z tarasu widokowego można oglądać pozostałości zamku oraz podziwiać jeden z najpiękniejszych zakątków Kłajpedy!” (https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/lietuva/m-linge-frakcijoje-nesame-atlike-palaikymo-civilinei-sajungai-inventorizacijos-56-2392804)

Kłajpeda (hist. Memel) to litewskie miasto portowe nad Bałtykiem. W latach 1466-1657 wraz z Prusami Książęcymi Kłajpeda wchodziła w skład Rzeczypospolitej, jako lenno Korony Polskiej. W 1672 roku ścięty został tutaj przez Brandenburczyków pułkownik polskich wojsk koronnych Krystian Kalkstein-Stoliński (pierwowzór postaci pułkownika Krzysztofa Dowgirda, bohatera serialu „Czarne chmury”). W 1252 r. na ziemiach wydartych plemionom bałtyckim Krzyżacy wybudowali pierwszy drewniany zamek. Po jego spaleniu przez Litwinów na przełomie XIII/XIV w. powstał nowy murowany. W 1454 r. zajęty przez wojska polskie w trakcie wojny trzynastoletniej. W XVI w. rozbudowany o bastiony. Niszczony przez Szwedów w roku 1629 i Rosjan w 1757, ostatecznie rozebrany przez władze pruskie w 1874 r. Pozostałości zamku były zabezpieczane od 1968 r. W 2002 roku w zachowanych podziemiach otwarto nowoczesne muzeum.

Choć konstrukcja nośna baszty wykonana została nowoczesnymi technikami, wykończenie jest tradycyjne (cegła, dachówka) i nawiązuje poprzez analogię do innych zamków krzyżackich (np. zamek krzyżacki w Bytowie). Ponadto zrezygnowano z nowoczesnego tarasu widokowego jaki planowano w oryginalnej koncepcji. Brakuje natomiast zaznaczenia w murze miejsc gdzie baszta łączyła się z resztą murów zamkowych. Ostateczny rezultat można oceniać jako kompromis pomiędzy doktrynami konserwatorskimi, oczekiwaniami społecznymi i możliwościami finansowymi miasta.

Więcej: https://www.vle.lt/straipsnis/klaipedos-pilis/ | https://uparchitektai.lt/pilies-bokstas | https://www.miestai.net/forumas/forum/bendrosios-diskusijos/projektai-ir-statyb%C5%B3-eiga/klaip%C4%97da/14191-klaip%C4%97dos-piliaviet%C4%97