Świdnica, ul. Łukowa 2 – remont i odtworzenie detalu kamienicy

W wyniku trwającego w latach 2015-2018 remontu od strony ul. Kotlarskiej odtworzone zostały renesansowy portal i gotyckie okno. Fasadę pomalowano w kwadry z zachowaniem pozostałości odkrytych podczas prac w 2015 r. Od strony ul. Łukowej wyeksponowano gotycki wątek ceglany drugiego piętra oraz uzupełniono średniowieczny tynk na pierwszym. Zrekonstruowano również brakujące elementy kamieniarki gotyckich okien. Barwa tynków wokół okien została określona dzięki odkrytym XIV-wiecznym reliktom.

Kamienica przy ul. Łukowej 2 (nazywana też Kamienicą pod Złotym Gryfem) początkami sięga XIV wieku. Projekt przebudowy kamienicy oraz rekonstrukcji elewacji wykonał dr inż. arch. Maciej Małachowicz.

O odkryciach z 2015 r., które umożliwiły rekonstrukcję elementów wystroju budynku: Kamienica przy Łukowej. Odkrycie na skalę Polski – Swidnica24.pl – wydarzenia, informacje, rozrywka, kultura, polityka, wywiady, wypadki

Więcej informacji dla zainteresowanych historią oraz remontem kamienicy:

”Podczas prowadzonego od listopada 2015 r. remontu kamienicy u zbiegu ulic Kotlarskiej i Łukowej dokonano niezwykłych okryć historycznych. Pracownicy wykonujący remont wiedzieli, że pod tynkiem mogą znajdować się niecodzienne rzeczy. Dlatego roboty prowadzone były ręcznie, bez użycia maszyn mechanicznych i bardzo ostrożnie. Kamienica była remontowana w latach 80. Na szczęście po prostu elewację pokryto farbą. Gdyby wtedy dokonywano skuć, zabytkowe elementy nie zachowałyby się. Patrycjuszowska kamienica u zbiegu ulic Kotlarskiej i Łukowej, należy do grupy najstarszej zabudowy Świdnicy. Kamienne piwnice datowane są na lata 1250-1300 składają się z dwóch komór. Pierwotnie nad nimi wznosiła się drewniana konstrukcja szachulcowa. W połowie XIV wieku zastąpiła ją murowana konstrukcja z cegły i kamienia. Narożnik kamienicy zdobi figura św. Jana Chrzciciela pod baldachimem, stojącego na konsoli przedstawiającej walkę człowieka z gryfem. Ten ostatni element wystroju elewacji kamienicy pochodzi z II połowy XIV wieku, kiedy należała ona do rajcy i ławnika miejskiego Hancko Johannesa Lauterbacha i nawiązuje do średniowiecznej nazwy kamienicy, w której miała się mieścić gospoda Pod Złotym Gryfem oraz legendy, według której w podziemiach tego domu miał grasować w czasach księcia Bolka II W XIV wieku kamienica była znacznie mniejsza niż obecnie. Sama figura jest kopią oryginalnej XIV-wiecznej, która przechowywana jest w muzeum. Front kamienicy o szerokości 6 metrów zwrócony był w stronę ulicy Kotlarskiej, a całość posesji wzdłuż ulicy Łukowej otoczona została kamiennym murem. W późniejszych wiekach wzdłuż ulicy Łukowej dostawiono oficynę, która z czasem przekształciła się w odrębną kamienicę, dziś sięgającą do domu przy ulicy Łukowej 6. Wejście do niej (dziś dom przy ulicy Łukowej 2) zostało przekute dopiero w XX wieku. Nie zdawano sobie wówczas sprawy, że zaledwie kilka metrów obok, znajduje się pod warstwą tynku, zamurowany średniowieczny portal, okalający dawne wejście do oficyny. To jedno ze znalezisk, które odkryto podczas remontu. Pozostałe są jeszcze bardziej spektakularne. Odkryta elewacja boczna od strony ulicy Łukowej pokazała cały przekrój warstw historycznych związanych z rozbudową tego obiektu. Na dużych partiach murów znaleziono oryginalny XIV-wieczny tynk, rzecz bardzo rzadko spotykana. Nie wiemy jeszcze na razie, czy jego ciemny kolor to efekt dodania ówcześnie stosowanych pigmentów barwiących, np. popiołu czy tylko zanieczyszczeń pochodzących na przykład od dawnego systemu. Rzadko się spotyka takie elementy zachowane na dużych powierzchniach. Na innej części murów zachowały się wspaniałe fugi (spoiny) między cegłami, które noszą ślady specjalnego kształtowania narzędziami, a które były pomalowane czerwoną farbą. Spod skutego tynku wydobyto na światło dzienne także kamienne obramowania okien. Te w swojej formie są również bardzo rzadkie. W Polsce podobną formę mają te na zamku na Wawelu w Krakowie. W przypadku świdnickich – kamienne były nie tylko obramowania otworów okiennych ale również pionowy słupek i poziome ślemię, dzielące otwór okienny na mniejsze części. Elewacja frontowa – od strony ulicy Kotlarskiej praktycznie nie zachowała elementów gotyckich, które zniszczone zostały zapewne jeszcze podczas przebudów kamienicy w XV i XVI wieku. Z tego okresu pochodzą fragmenty renesansowego portalu, wyeksponowane podczas remontu w latach 80-tych, ze słabo zachowaną sentencją „Alles was ich habe seit Gottes R… (Ruhe)” – „Wszystko co dobre, pochodzi od Boga”. Wstępne analizy warstw wyłonionych spod tynku pozwoliły na sformułowanie wniosków, że front kamienicy w dobie renesansu pomalowany był na kolor żółty z ręcznie malowanymi czerwonymi boniami, imitującymi mur.”

Andrzej Dobkiewicz, Świdnicki portal historyczny.

”Kamienica przy ulicy Łukowej 2 powstała w XIV wieku. Nazywana była Kamienicą pod Złotym Gryfem, od gotyckiej konsoli znajdującej się na narożniku budynku i przedstawiającej walkę młodzieńca z mitycznym stworem. Nad konsolą wznosi się kamienna sterczyna w formie baldachimu, zaś między nimi umieszczona została rzeźba św. Jana Chrzciciela. Obecnie na elewacji znajduje się jej kopia – oryginał od kilku lat jest w świdnickim muzeum. Remont elewacji kamienicy rozpoczęty w 2015 roku przyniósł nowe odkrycia zabytkowych detali. Kamienica ta powstała, podobnie jak większość innych na świdnickim starym mieście – najpierw w formie szachulcowego budynku postawionego nad sklepioną kamienną piwnicą pod koniec XIII wieku. Rozpoczęta w II połowie XIV wieku po jednym z pożarów miasta akcja murowania kamienic wiązała się jednocześnie z uregulowaniem ich linii zabudowy. Łukowa 2 była w tym czasie już wymurowana, gdyż wyznaczono ją jako wzór do przebiegu pierzei.

Jak pokazały ostatnie badania: około 1375 roku postawiono ją jako murowaną, kamienno-ceglaną z dwoma piętrami i poddaszem. Kamienny parter i pierwsze piętro otynkowano, zaś ceglane drugie piętro pomalowano ochrą. Mimo różnic materiałowych całość powstała w jednym okresie. Na pierwszym piętrze i na parterze pomieszczenia doświetlane były dużymi oknami z granitowymi ościeżami i ślemieniami. Okna na drugim piętrze były mniejsze – szczelinowe. Od strony ulicy Kotlarskiej znajdował się ostrołuczny portal.

Kamienica ta uległa znacznej przebudowie w XVI wieku. Najpierw podzielono ją na trzy trakty i wstawiono w sieni na parterze sklepienia. W środkowym trakcie wmurowano późnogotycki ostrołuczny portal prowadzący do piwnicy. Druga, poważniejsza przebudowa nastąpiła najprawdopodobniej po pożarze miasta w 1528 roku. Wtedy to zniszczony został szczyt oraz fragment elewacji od strony ulicy Kotlarskiej. Po odbudowie wstawiono nowy renesansowy portal, przebudowano szczyt, a całą elewację pomalowano w czerwone kwadry na białym tynku.

Kolejna istotna przebudowa miała miejsce w XVIII wieku, kiedy to znów zniszczeniu uległ szczyt wraz z fragmentem elewacji od strony ul. Kotlarskiej. Odbudowano tę elewację do formy barokowej, zachowanej aż do ostatniego remontu. Renesansowy portal zlikwidowano, zachowując fragmenty pod tynkiem. Wyeksponowano je po remoncie w 1983 r.

Remont w latach 2015-2017 przywrócił gotyckie formy elewacji od strony ul. Łukowej. Zrekonstruowano kamienne ślemienia i częściowo opaski okienne. Uzupełniono gotycki tynk i wyeksponowano późnogotycki portal prowadzący do piwnicy. Od strony ul. Kotlarskiej odtworzono portal renesansowy, a elewację pomalowano w kwadry, wykorzystując fragmenty zachowanego tynku z XVI wieku. Z fazy barokowej pozostał jedynie szczyt.”

Na podstawie: Maciej Małachowicz, Kamienica pod Złotym Gryfem w Świdnicy, w: „Kronika świdnicka” 2015, Małgorzata Chorowska, Czesław Lasota, Kamienica mieszczańska w Świdnicy: karczma i mieszkanie w XIII-XVIII w., 2013.

Kamienica przy ul. Łukowej 2 w 2011r. i obecnie. Widok od strony ulicy Kotlarskiej.
Widoczne są elementy pochodzące z faz gotyckiej, renesansowej oraz barokowej (szczyt).
Foto: janusz50938/polska-org.pl (L), FB/Zabytki Dolnego Śląska (P).
Kamienica przy ul. Łukowej 2 w 2006 i 2017 r.
Foto: ruzams/polska-org.pl.
Renesansowy portal w 2006 r. i po rekonstrukcji w 2018 r. Napis w górnej części mówi: ”Wszystko co posiadamy jest Darem Bożym”. Portal uległ skrzywieniu zapewne w wyniku katastrof budowlanych w przeszłości.
Foto: ruzams/polska-org.pl.
Odrestaurowana drewniana witryna sklepowa oficyny od strony ul. Łukowej w 2013 r. i to samo miejsce już z odsłoniętym gotyckim portalem.
Foto: janusz50938/polska-org.pl (L), sawa/polska-org.pl (P).

Podobne posty

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *