|

Nowe domy przysłupowe – żywa tradycja w służbie współczesności

Nowe budynki powstające w regionie ”nie muszą być szarymi pudełkami, mogą być piękne i użyteczne”: ”Człowiek ma naturalną potrzebę piękna. Może więc w XXI wieku na Górnych Łużycach – Pogórzu Izerskim wreszcie dojdzie ona do głosu?”

Od 2006 roku powołane w Zgorzelcu Stowarzyszenie Dom Kołodzieja działa na rzecz ratowania domów przysłupowych i krajobrazu kulturowego pogranicza śląsko-górnołużyckiego. Stowarzyszenie widząc postępujący upadek istniejącej architektury i degradację krajobrazu kulturowego postanowiło w 2012 roku wraz z partnerami z Niemiec Stowarzyszeniem Fahring Umgebindehaus zorganizować konkurs na opracowanie koncepcji modelu nowego domu przysłupowego (wyniki konkursu dostępne są w sieci w formacie pdf: nowe domy przysłupowe neue Umgebindehäuser). Z przesłanych propozycji Stowarzyszenie wybrało cztery projekty, dwa tradycyjne i dwa modernistyczne (nagrodzone przez jury), które każdy zainteresowany budową nowego domu przysłupowego może nabyć za symboliczną złotówkę (bądź 1 euro w Niemczech). Takie domy już powstają.

Kolejna inicjatywa skierowana jest do samorządów lokalnych. Stowarzyszenie przygotowało dwa projekty przysłupowych nowoczesnych świetlic wiejskich. Do tej pory powstały dwa takie budynki a kolejne są w fazie przygotowań. ”Epoka PRL pozostawiła zazwyczaj paskudne pawilony, bez wyrazu, szare i nijakie klocki sklepów, przychodni zdrowia, czy też świetlic wiejskich. Tymczasem takie obiekty również mogą, a wręcz powinny mieć swój własny, regionalny styl”, czytamy w artykule ”Marzenie o przysłupowej świetlicy” (ŚWIETLICE PRZYSŁUPOWE – projekty nowych obiektów w regionalnym stylu (goryizerskie.pl)

W albumie prezentujemy nowe domy przysłupowe, budynki użyteczności publicznej a na koniec pokazujemy ujęcia Wigancic Żytawskich (niem. Waigsdorf). Wieś, w której znajdowały się też domy tego typu została wysiedlona i wyburzona pod kopalnię węgla brunatnego. Ta ostatecznie jednak nie powstała. Obecnie planowana jest odbudowa wsi co jest kolejną szansą dla architektury regionalnej i przysłupowej. Nad projektami pracują studenci z Politechnik Wrocławskiej, Poznańskiej i Gliwickiej (Wigancice Żytawskie niegdyś Weigsdorf | Facebook).

W cytowanym już artykule poświęconemu nowym przysłupowym świetlicom Arkadiusz Lipin z portalu Góry Izerskie pisze, że nowe budynki powstające w regionie ”nie muszą być szarymi pudełkami, mogą być piękne i użyteczne”: ”Człowiek ma naturalną potrzebę piękna. Może więc w XXI wieku na Górnych Łużycach – Pogórzu Izerskim wreszcie dojdzie ona do głosu?” Pozostaje mieć nadzieję, że i inne regiony Polski pójdą tymi samymi śladami. Samorządy wespół ze społecznikami przygotowywać będą projekty budynków nawiązujących do regionalnych tradycji budowlanych a my przestaniemy się zastanawiać dlaczego w Szwajcarii, Włoszech etc. jest pięknie, a u nas w Polsce nie.

Być może warto by zastanowić się czy podobne zasady nie powinny obowiązywać również w odniesieniu do zabudowy historycznych starówek miejskich i obszarów z przewagą zabudowy z przełomu wieków XIX i XX.

Za pomoc w przygotowaniu materiału dziękujemy vice prezesowi Stowarzyszenia Dom Kołodzieja Pani Elżbiecie Lech-Gotthardt i Panu Krzysztofowi Bitowskiemu.

Nowy dom przysłupowy w Kopańcu (powiat jeleniogórski).
Architekt Adam Cebula.
Aleje Lipowe w Zgorzelcu. Osada nowych domów przysłupowych.
Architekt Adam Cebula.
Nowy dom przysłupowy w Łagowie (powiat zgorzelecki).
Architekt Adam Cebula.
Chata Drwala w stylu przysłupowym w Ogrodzie Trzech Żywiołów przy siedzibie Nadleśnictwa Świeradów w Świeradowie-Zdroju (powiat lubański).
Foto: Nadleśnictwo Świeradów (G) i Krzysztof Tęcza (D).
Budowa budynku usługowo-hotelowego w Bartoszówce (powiat lubański).
Architekt Adam Cebula.
Nowy dom przysłupowy w Bogatyni przy ul. Waryńskiego.
Architekt Adam Cebula.
Nowy dom przysłupowy w Świeradowie-Zdroju przy ul. Zdrojowej.
Architekt Adam Cebula.
Nowy dom przysłupowy we wsi Antoniów (powiat jeleniogórski).
Architekt: Centrum architektury
Przysłupowo-szachulcowy przystanek autobusowy wybudowany czynem społecznym w Pobiednej (powiat lubański). Więcej: http://pobiedna.pl/index.php?id=unia
Foto: Zbyszek Roszkowski
Świetlica wiejska w Radomicach (powiat lwówecki).
Architekt Adam Cebula.
Projekt domu przysłupowego czeskiej pracowni Dřevoskelet.
Więcej: Dřevěná stavba roku | Nízkoenergetické pojetí podstávkového domu (drevoprozivot.cz)
Dom przysłupowy jednorodzinny w Antoniowie (powiat jeleniogórski).
Architekt Adam Cebula.
Cztery projekty wybrane przez Stowarzyszenie Dom Kołodzieja dostępne dla zainteresowanych za symboliczną złotówkę.
Wyniki konkursu dostępne są w sieci w formacie pdf: nowe domy przysłupowe neue Umgebindehäuser
Wigancice Żytawskie i dawne widoki wsi: sklep, Stary Zamek, Skała Sędziego i przystanek dla dyliżansów pocztowych.
Szczególnie odbudowa tzw. Starego Zamku mogłaby być interesująca, byłby to bowiem jedyny obiekt tego typu w Polsce.
Przeniesiony z Wigancic Żytawskich do Zgorzelca Dom Kołodzieja (przed rozbudową).
Więcej: http://www.zagrodakolodzieja.pl/
Foto: polska-org.pl/Michał (G), polska-org.pl/Eckhard Huth (D).
Wigancice Żytawskie niegdyś i dzisiaj. Jak w przyszłości zostanie odbudowana wieś?
Więcej w grupie FB Wigancice Żytawskie: Wigancice Żytawskie niegdyś Weigsdorf | Facebook

Podobne posty

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *