Warszawa – kontrowersje wokół Muzeum Sztuki Nowoczesnej

Nowy gmach Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie stanie w samym sercu miasta i będzie – czy to się komuś podoba, czy nie – nowym symbolem stolicy naszego kraju, miejscem które będzie widział każdy Polak czy obcokrajowiec przyjeżdżający do Warszawy. Ta wyczekiwana i planowana od dawna inwestycja od samego jednak początku wzbudzała kontrowersje (kolejne konkursy, wybory jury, koszty, kolizja z propozycją odbudowy śródmieścia czy powstania parku).

Dziś gdy budynek jest coraz bliżej ukończenia postanowiliśmy się przyjrzeć jak obecnie kształtują się opinie względem nowej ”ikony miasta” w polskich mediach oraz w społeczeństwie.

Realizowany projekt, za który podatnik zapłacił 424 mln zł powinien bowiem, naszym zdaniem, brać pod uwagę jego opinię. A jak z nią jest?

Głosów krytycznych jest niestety bardzo dużo. Wyniki ankiety przeprowadzonej na portalu Super Express wskazywałyby nawet, że krytycznie na temat nowego budynku wypowiada się aż… 80% głosujących! Raczej jednoznacznie negatywny stosunek do inwestycji mają media konserwatywne. Co ciekawe nawet jednak media liberalne wydają się wykazywać pewnym dystansem do nowej siedziby muzeum. Najlepiej o projekcie wypowiadają się oczywiście urzędnicy odpowiedzialni za wybór, szefostwo Muzeum oraz ci, którzy mają mniejsze bądź większe związki z architekturą nowoczesną jak chociażby popularny portal internetowy WhiteMAD czy fanpejdż Sto lat planowania (i tu warto podkreślić – wbrew wielu swoim czytelnikom!). Także wśród zawodowych architektów słychać głosy krytyczne.

Naszym zdaniem…

Wybór pomiędzy minimalizmem a ekspresyjną bryłą w tym konkretnym przypadku był jak wybór pomiędzy dżumą a cholerą. Być może część z osób, które optowało za minimalizmem doszło do wniosku że jest to opcja ”bezpieczniejsza”?

Bolączką tego konkursu (jak i wielu innych konkursów architektonicznych w Polsce przedtem i potem) jest uparty brak szukania trzeciej drogi. Brak nawiązania do przeszłości, jako spuścizna modernizmu, wyrażający się w użyciu znanych, rozumianych i lubianych form oraz detalu.

Alternatywny klasycystyczny projekt arch. Tomasza Gerasa pokazał, że muzeum wcale nie musiało być brzydkie i odniesienia do przeszłości we współczesnej architekturze są wciąż możliwe. Projekt Gerasa zebrał jednak mieszane opinie (choć wciąż lepsze niż projekt zwycięski!). Wydaję się, że duża część opinii publicznej po muzeum sztuki nowoczesnej oczekiwała czegoś co będzie z jednej strony atrakcyjne wizualnie a z drugiej – nowatorskie.

Być może taką opcją spełniającą wszystkie te wymagania mogły zapewnić nawiązania (inspiracje) sięgające do nowszych stylów w architekturze takich jak: art deco, secesja, ekspresjonizm bądź uproszczony monumentalny i modernizujący klasycyzm XX-lecia międzywojennego przełamany ciekawym rzeźbiarskim detalem związanym z Warszawą? Być może zamiast betonu trzeba było sięgnąć po naturalne materiały/wykończenie?

Pytania do dyskusji

A jakie jest Państwa zdanie dotyczące projektu i budynku? Stanie się nową ”wieżą Eiffla” i nową ”ikoną architektury nowoczesnej”? Dlaczego aż tyle osób krytykuje wybór fachowego przecież jury? Czy to dlatego, że jak uważają zwolennicy wyboru jury, społeczeństwo nie zna się ani na sztuce ani na architekturze? Czy społeczeństwo powinno zostać ”doedukowane”? A może powinien zostać ulepszony proces wyboru projektów dla ważnych inwestycji publicznych aby uniknąć podobnych kontrowersji w przyszłości? Na ile i czy w ogóle powinien być brany pod uwagę głos społeczny? Czy jury i urzędnicy powinni odpowiadać za krytykowane publicznie decyzje?

Skład komisji konkursowej

Mirosław Bałka – artysta, Wojciech Gorczyca – dyrektor Teatru TR Warszawa, Jerzy Grochulski – architekt, Koordynator Zespołu Ekspertów SARP, Tomasz Thun-Janowski – dyrektor Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy, Wojciech Kwiatkowski – dyrektor Departamentu Finansowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marek Mikos – dyrektor Biura Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy, Maciej Miłobędzki – sędzia konkursowy SARP, Mikołaj Mundzik – architekt reprezentujący muzeum, Krzysztof Nowakowski – prezes zarządu Towarzystwa Przyjaciół Muzeum i członek Rady Muzeum, Grzegorz Piątek – krytyk architektury, Ewa P. Porębska – redaktor naczelna czasopisma „Architektura Murator”, Michał Rudnicki – architekt reprezentujący teatr, Magdalena Staniszkis – sędzia konkursowy SARP, Tomasz Galik – sekretarz komisji.

Na poniższych fotografiach prezentujemy m.in. głosy „za”, „bez zdania” i „przeciwko” oraz możliwe alternatywne podejścia.

Głosy ZA

Głosy BEZ ZDANIA

Głosy PRZECIWKO

Alternatywne podejścia