Zamość – czy barokowa studnia wróci na Rynek Wielki?

„Komitet Społeczny imienia Bogumiły Sawy rozpoczął rozprowadzanie cegiełek na rzecz spełnienia ostatniej Jej woli. Zmarła pięć lat temu badaczka dziejów Zamościa zapisała cały swój majątek na cele ochrony i promocji dziedzictwa narodowego miasta, a w szczególności na rekonstrukcję barokowej studni na Rynku Wielkim.” – Pierwsza cegiełka właśnie została sprzedana. Komitet odbudowy zabytkowej studni działa – pisze prezydent Zamościa, Rafał Zwolak.

„Studnia znana jest z akwareli Jana Pawła Lelewela z 1824 r. Znajdowała się w sześciobocznym budynku arkadowym z wysokim daszkiem. Po kasacie twierdzy w 1866 r., w miejscu pięknej, kamiennej studni stanęła pompa. Starania o rekonstrukcję „pierwotnej” studni podjęto już kilka lat temu.” Koszt prac archeologicznych pokryła dr Bogumiła Sawa.

Inicjatywę zamojskich społeczników w 2024 próbował storpedować Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa: „W piśmie skierowanym do kierownika delegatury WUOZ w Zamościu negatywnie zaopiniował wprowadzenie nowego elementu w istniejący układ przestrzenny Starego Miasta.

W dokumencie zauważył, iż w momencie wpisania miasta na listę UNESCO (w 1992 r.) na płycie Rynku Wielkiego nie było studni. Działania przy zabytkach są dopuszczalne i akceptowalne, ale powinny być podejmowane z najwyższą ostrożnością. Możliwe są jedynie zmiany konieczne i uzasadnione.

Wygląda na to, że rekonstrukcja studni z XVIII wieku nie jest możliwa także z innych powodów. Poddawano w wątpliwość także materiał ikonograficzny, zauważając, że na jego podstawie nie można dokonać faktycznej rekonstrukcji studni, a jedynie dokonać „kreacji budynku podobnego do historycznego”.

Dokument otrzymała na początku 2020 r. dr Bogumiła Sawa. Rozmawialiśmy z nią wówczas o tym. Jak to skomentowała?

– Poczułam duży smutek, gdyż wydawało mi się, że argumenty przedstawione za rekonstrukcją studni będą wystarczająco dobre. Ta opinia niestety blokuje jak na razie wszelkie możliwości odbudowy. Jeszcze nie wiem jakie podjąć kroki – mówiła w rozmowie z nami. Dodała, że kiedy ujrzała akwarelę Jana Pawła Lelewela urzekło ją piękno studni i postanowiła o nią zawalczyć.”

Jeśli studnia powstanie, nie będzie jedyną zamojską rekonstrukcją/kreacją. Wszystkie słynne zamojskie attyki to rekonstrukcje bądź kreacje konserwatorskie. Najbardziej znanymi są attyki zaprojektowane przez Prof. zw. dr hab. inż. Wiktora Zina i Prof. dr inż. arch. Macieja Pawlickiego dla Kamienic Ormiańskich w 1978 r. (https://www.facebook.com/photo/?fbid=2036335359847480&set=a.2036350403179309) W 2020 roku, czyli 28 lat od wpisania Zamościa na listę UNESCO, zrekonstruowane zostały szczyty Kościoła Franciszkanów.

Źródło: https://zamojska24.pl/z-zamoscia/zamosc-odbuduje-zabytkowa-studnie-wlasnie-ruszyli/2FPgfcJ8paL8uYhaquaE | https://kurierlubelski.pl/pamietaja-o-dr-bogumile-sawie-zamojski-magistrat-ponownie-zajmie-sie-sprawa-odtworzenia-studni-na-rynku-wielkim/ar/c7-18764827 | https://www.facebook.com/raf.ziarkowski/posts/pfbid0226TXvLnAFB85JFxFKsvxR2VZWUFSX3x9H4HBZfU3scUsXSjnG7wbj9YhCdBo2iUil