Białoruś – ratusz w Nieświeżu – restauracja z lat 90. XX wieku z pewnymi nieścisłościami

„Nieśwież uzyskał prawo magdeburskie w 1586 roku. Około 1596 roku na głównym rynku miasta wybudowano ratusz. Po bokach ratusza znajdowały się dwa rzędy kramów handlowych. Około połowy XVIII wieku kompleks został przebudowany, w wyniku czego dobudowano rząd kramów od tylnej strony ratusza. W ten sposób budynek ratusza został otoczony z trzech stron kramami handlowymi, które otwierały się na plac arkadami.

Wiadomo, że w czasach wojny północnej budynek ratusza spłonął. Został odbudowany w stylu barokowym w 1752 roku. W 1784 roku przeprowadzono remont ratusza w związku z wizytą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Na początku XX wieku w czasach Imperium Rosyjskiego miejskie magistraty zostały zlikwidowane, a w ratuszu w Nieświeżu obradowała miejska duma.

W 1806 roku książę Dominik Radziwiłł przeznaczył na utrzymanie ratusza i jego remont środki z opłat za produkcję i sprzedaż alkoholu. Kwestia remontu budynku ratusza była poruszana w latach 1834–1835, ale remont nie został wykonany.

W 1836 roku wielki pożar zniszczył praktycznie wszystkie mieszkalne kwartały w centrum miasta, niszcząc około 100 domów. Podczas pożaru spłonął także budynek ratusza z kramami. Po pożarze górny poziom wieży ratusza nie został odbudowany.

W II połowie XIX wieku na drugim piętrze ratusza obradowała miejska duma, na parterze znajdowały się kramy, spichlerz, a część budynku stała pusta.

Kwestia remontu ratusza ponownie wróciła w 1863 roku. W 1870 roku przeprowadzono remont dachu oraz dwóch pomieszczeń miejskiej dumy. W latach 1896–1901 podczas kolejnego remontu wzmocniono ściany, ponownie otynkowano główną fasadę z wieżą, uporządkowano piwnice i zaadaptowano je na magazyny, wstawiono nowe ramy okienne, wyremontowano wnętrza i przystosowano je do miejskiej sali zgromadzeń.

W latach 90. XX wieku ratusz został odbudowany w pierwotnym kształcie według projektów z końca XVI wieku i ryciny T. Makowskiego z XVII wieku. W czerwcu 2008 roku dach kramów częściowo spłonął, ale został odnowiony w ciągu kilku dni.

Kompleks ratusza i kramów wchodzi w skład Narodowego Muzeum Historyczno-Kulturalnego-Rezerwatu „Niaswiż”.”

W 2023 roku grodzieński historyk Mieczysław Supron przygotował wpis na temat ratusza, w którym opisał pewne nieścisłości w projekcie jego restauracji:

„Nieświeżski ratusz: kilka błędów w rekonstrukcji.”

Analizując nowy obraz ratusza w Nieświeżu z końca XVIII wieku, zwrócono uwagę na pewne szczegóły związane z niedokładnościami w rekonstrukcji tego budynku w latach 90. XX wieku. Chodzi o to, że rekonstrukcja (głównie wieży) została przeprowadzona na podstawie ryciny T. Makowskiego z 1604 roku, według encyklopedii („Wielkie Księstwo Litewskie”, t. 2, 2007, s. 371) i projektu (niestety nie udało się ustalić, o jaki dokładnie projekt chodzi, ale najprawdopodobniej pochodzi on nie wcześniej niż z połowy XIX wieku). O istnieniu tego obrazu dowiedziano się stosunkowo niedawno! W związku z tym można dostrzec pewne, w gruncie rzeczy niewielkie, niedokładności w proporcjach detali wieży:

• 1. Obramowania otworów. Wydaje się, że to fantazja konserwatorów, gdyż na obrazie wyraźnie widać ich brak (to samo dotyczy p. 3).
• 2. Nisza zegarowa. W oryginale miała bardziej wydłużony, pionowy kształt.
• 3. Otwory okienne były znacznie bardziej wydłużone.
• 4. Platforma widokowa. Być może jest wzmiankowana w inwentarzach, jednak nie jest widoczna ani na rycinie z 1604 roku, ani na obrazie.
• 5, 6 i 9. Okna w oryginale były bardziej wydłużone.
• 7. Wazony na bokach fasady. Są one obecne zarówno na rycinie, obrazie, jak i zdjęciu z 1894 roku.
• 8. Profilowany pas różni się proporcjami w stosunku do gzymsu (na zdjęciach z XIX–XX wieku wygląda tak samo, jak obecnie). Możliwe, że to błąd artysty.

Można mieć nadzieję, że podczas kolejnej renowacji ratusza te niuanse zostaną uwzględnione. Ogólnie rzecz biorąc, należy jednak stwierdzić, że rekonstrukcja budynku została wykonana na dość wysokim poziomie jak na nasze standardy. Opierając się na czterystuletniej rycinie i metodzie analogii, konserwatorom udało się stosunkowo proporcjonalnie odtworzyć wygląd renesansowego ratusza.

Źródło: https://supron-licvin.livejournal.com/93268.html