Okopy Świętej Trójcy (Ukraina) – odbudowa barokowego kościółka

Mały barokowy kościółek w Okopach Świętej Trójcy na Ukrainie pozostawał w ruinie od czasów II wojny światowej. Ten stan trwałby pewnie nadal gdyby nie ksiądz Roman Twaróg, który zainicjował dzieło jego odbudowy.

Okopy Świętej Trójcy to jedna z najsłynniejszych kresowych twierdz Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Założona w 1692 roku przez hetmana Stanisława Jana Jabłonowskiego według projektu Tylmana z Gameren miała za zadanie blokować załogę zdobytego przez Turków Kamieńca Podolskiego. Obecny kościół powstał w jej obrębie w latach 1700-1705. W 1769 r. twierdzę bronioną przez konfederatów barskich Kazimierza Pułaskiego zdobyły wojska rosyjskie. Kościół spłonął, a w jego ruinach kres życia znaleźli broniący się do końca konfederaci. W 1889 r. pod przewodnictwem hrabiego Mieczysława Dunina-Borkowskiego zawiązał się komitet odbudowy kościoła. W liście zachęcającym do ofiarnej odbudowy świątyni historyk Ludwik Finkel pisał „wzniesiona silną dłonią wojowników końca XVIII w., opierają się jej mury burzom i wichrom, ale z wyrzutem patrzą na pokolenia, które nie umiały się zdobyć na przywrócenie im dawnego kształtu i na oddanie tym okolicom domu Bożego, zbudowanego w stokroć cięższych czasach”. Świątynię w końcu odbudowano w 1903 roku po 134 latach od jej zniszczenia.

Niestety wkrótce znów dla kościoła miały nadejść ciężkie czasy. Wraz z wybuchem II wojny światowej budynek został opuszczony, a w 1943 r. podpalony przez UPA. To co ocalało rozgrabiono w 1945. Po wojnie ruiny przeznaczono na magazyn, a w czasach bardziej nam już współczesnych była tu obora. Po upadku ZSRR i ponownym utworzeniu polskiej parafii kościół zwrócono katolikom. Dzieło jego ponownej odbudowy w latach 2013-2014 wziął na siebie ks. Roman Twaróg, proboszcz katedry w Kamieńcu Podolskim. W poczynaniach tych wsparło go Stowarzyszenie Przyjaciół Podola oraz finansowo Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Ksiądz Twaróg nie tylko zainicjował odbudowę kościoła w Okopach, ale również prowadził remonty kościołów w Żwańcu i Zińkowcach oraz katedry w Kamieńcu Podolskim. Za swoją działalność na wschodzie i wkład w zachowanie polskiego dziedzictwa kulturowego Prezydent RP odznaczył go w 2016 roku Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. W 2020 roku IPN przyznał mu natomiast nagrodę Semper Fidelis.

Kościół został odbudowany z pewnymi zmianami w stosunku do stanu sprzed wojny. Dlaczego tak się stało? Być może starano się powrócić do stanu sprzed pierwszej odbudowy z 1903? Razić może też pokrycie dachu, które stanowi blacha. Jakkolwiek ocenimy efekt prac, najważniejszym wydaje się fakt, że kościół został uratowany, istnieje i znów służy wiernym.

Zdjęcia dokumentujące odbudowę: Okopy Góry Świętej Trójcy – twierdza cnoty – Stowarzyszenie Przyjaciół Podola (2py.pl)

Poniżej w komentarzu zdjęcia prezbiterium przed i po.