Żelazno (powiat kłodzki) – remont wieży mieszkalnej
Wieża mieszkalna w Żelaźnie w powiecie kłodzkim (niem. Eisersdorf, Kreis Glatz) powstała na przełomie XIV i XV zapewne dla tutejszego sędziego i jednocześnie wójta Bystrzycy Kłodzkiej, Jakuba Rückera. Strawiona przez pożar w 1646 w trakcie wojny trzydziestoletniej. Odbudowana w 1689. Przebudowana w 1727 (otynkowana i nakryta dachem siodłowym, wtórne podziały wnętrz, przebite nowe okna). W XVIII w. użytkowana jako spichlerz. Podczas wojny w jej murach Niemcy przetrzymywali więźniów-robotników przymusowych. Po II wojnie światowej niszczała do roku 1966, gdy przeprowadzono remont generalny, po czym przekazano ją w opiekę harcerzom. Ci opuścili ją w latach 80-tych pozostawiając wieżę zdegradowaną…
W 2001 zakupiona przez Jarosława i Joannę Wieprow. Nowi właściciele rozpoczęli remont w 2003 r. (trwał on ponad pięć lat). Na ich zlecenie Autorska Pracownia arch. Macieja Małachowicza wykonała badania architektoniczne oraz wykonała projekt rewaloryzacji wieży. Skuty został wtórny tynk przez co odsłonięto kamienne lico murów wieży. Dobudowane zostały drewniane hurdycje (bez użycia gwoździ), zbudowano nowy dach, wysoki, czterospadowy, z krótką kalenicą i kryty gontem. Projekt hurdycji i dachu uzgodniony z DWKZ nawiązywał do podobnych rozwiązań z czasów średniowiecza z rejonu Czech i Dolnego Śląska. Pierwotnie wg projektu miał powstać również drewniany wykusz na elewacji pd. w miejscu odkrytego w 1966 dawnego wykusza latrynowego (patrz komentarz). Ta część projektu jak dotąd nie została jednak zrealizowana.
Foto: wieża w roku 2002 (JAPCOK/zamki.pl) i współcześnie (Jacek Halicki/wiki).
