Narol (woj. podkarpackie) – historia odbudów pewnego pałacu

Pałac w Narolu to jedna z najpiękniejszych rezydencji szlacheckich w woj. podkarpackim. To że przetrwał zawdzięczać należy uporowi wielu pokoleń Polaków. Wielokrotnie niszczony zawsze się odradzał. Pałac został wzniesiony w latach 1776-1781 z inicjatywy generała wojsk koronnych i wojewody pomorskiego Feliksa Antoniego Łosia, wg projektu Giovanniego Columbaniego. Podczas powstania styczniowego spłonął dach pałacu i częściowo jego wnętrza wraz z cennymi dziełami sztuki. W roku 1870 książę Julian Puzyna odbudował pałac. Zniszczonym wnętrzom nadano wtedy nowy wystrój. Rezydencja ponownie została zniszczona podczas I wojny światowej przez wojska rosyjskie i austriackie (ci ostatni umieścili tu szpital zakaźny). Pałac został odbudowany w 1920 r. przez hr. Jadwigę i Władysława Kortytowskich. Kolejny raz ograbiony i niszczony był w czasie II wojny światowej przez Sowietów (którzy zamordowali również hrabinę Jadwigę) a następnie przez Niemców. W 1945 r. pałac spalił dowodzony przez sowieckiego majora Pilipenkę Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego w trakcie zasadzki na ukrywających się w budynku żołnierzy Armii Krajowej.

W 1950 r. wypalone mury nakryto dachem a majątek oddano PGR-owi. Budynek nieużytkowany i niezamieszkany w dalszym ciągu popadał jednak w ruinę przez następne 45 lat. W 1995 r. pałac zakupił Władysław Kłosiewicz – wykładowca w warszawskiej Akademii Muzycznej i jego żona Ewa Irzykowska–Kłosiewicz – aktorka i śpiewaczka. W 1999 r. powołali oni fundację „Pro Academia Narolense”, która za cel kładzie sobie odbudowę pałacu i utworzenie w nim artystycznego centrum naukowo-szkoleniowego dla utalentowanej młodzieży z Europy Wschodniej i Środkowej (w nawiązaniu do tradycji Akademii Narolskiej założonej przez Feliksa Łosia). Odbudowa trwa do dziś (choć nie bez problemów, patrz artykuł: ”Fundacja ma zwrócić miliony z dotacji UE na rewitalizację pałacu w Narolu”: Fundacja ma zwrócić miliony z dotacji UE na rewitalizację pałacu w Narolu – rp.pl ).

W miesiącach letnich jest możliwość zwiedzania pałacu. Staraniem fundacji odbywają się w nim również koncerty muzyczne, Międzynarodowe Galicyjskie Warsztaty Artystyczne oraz Narolskie Spotkania z twórcami muzyki. Więcej informacji na profilu FB pałacu: Pałac Łosiów w Narolu (facebook.com)