Ateny – (Stoa Attalosa) – Czy istnieje czas, po upływie którego nie powinno się już rekonstruować zabytków?

To częsty przedmiot sporów przy okazji odbudów. Według opinii jednych nie powinno się rekonstruować niczego co zostało zniszczone przed rokiem 1939. Jeszcze inni twierdzą, że rekonstrukcja nawet tych zabytków zniszczonych podczas ostatniej wojny to krok za daleko bowiem upłynęło już zbyt wiele czasu od jej zakończenia. Ciekawym w kontekście tej dyskusji jest głos Institute of Classical Architecture & Art z siedzibą w Nowym Jorku, który przywołał przykład Stoi Attalosa w Atenach odbudowanej po… 1689 latach!

,,Drobiazgowo zrekonstruowane doryckie kolumnady Stoy Attalosa ukazują piękno porządku w tym ważnym dla starożytnego greckiego społeczeństwa miejscu. Stoa Attalosa była długo w ruinie, po jej zniszczeniu w 267 roku, dopóki nie została odbudowana w latach 1952-1956 tak wiernie, jak to możliwe. Ta rekonstrukcja jest świadectwem tego, że klasyczny kanon jest żywym językiem i ideą.” (źródło cytatu)

John Smylie z INTBAU Ireland twierdzi, że dla architekta tradycjonalisty konserwacja zabytków nie jest odrębną, zamkniętą dziedziną. Naprawa i dodawanie nowych elementów są częścią żywego i twórczego continuum, które ma tysiące lat.

Stoa Attalosa to zrekonstruowany współcześnie starożytny portyk, znajdujący się na ateńskiej Agorze. Wzniesiony za panowania króla Pergamonu Attalosa II (159–138 p.n.e.). Dwukondygnacyjna budowla o długości 116,50 m długości zbudowana z granitu, marmuru hemetyckiego i pentelickiego mieściła za kolumnadą pomieszczenia sklepowe, po 21 na każdym piętrze.

Budowla została zniszczona podczas najazdu Herulów w 267 roku. Zachowaną ścianę włączono pod koniec starożytności w obręb fortyfikacji miejskich. Ruiny portyku zostały odsłonięte podczas prac wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 1859–1862 i 1898–1902 przez Greckie Towarzystwo Archeologiczne oraz w latach 1931–1953 przez American School of Classical Studies at Athens. W latach 1953–1956 dokonano rekonstrukcji budynku, sfinansowanej przez Johna D. Rockefellera Jr. oraz z datków sponsorów amerykańskich.

Na potrzeby rekonstrukcji otwarto ponownie kamieniołomy w Pireusie i na górze Penteli. Przy pracach zatrudniono 150 mistrzów kamieniarskich, 20 cieśli i pięciu kowali. Tam gdzie było to możliwe użyto oryginalnych fragmentów. Pozostała część to rekonstrukcja spoczywająca na oryginalnych fundamentach.

W odbudowanej stoi mieści się obecnie Muzeum Agory. Overview: The Stoa of Attalos (agathe.gr)