Beton, szkło i stal – w służbie architektury tradycyjnej
Beton, szkło i stal kojarzą się nierozerwalnie z architekturą nowoczesną, minimalizmem, funkcją. Być może trudno wyobrazić sobie, że mogłyby one służyć także w tworzeniu architektury zdobnej w detal, pięknej w tradycyjnie pojmowanym tego słowa znaczeniu. Tymczasem każdy z tych materiałów był wykorzystywany już w architekturze wcześniej. Beton wymyślili w starożytności Rzymianie a stal i szkło powszechnie stosowano podczas rewolucji przemysłowej w XIX w. Jak w przeszłości stawiano budynki z użyciem betonu, szkła, stali bądź żeliwa? Na poniższych fotografiach kilka przykładów…
Dla zainteresowanych dodatkowo dwa krótkie artykuły o betonie i żeliwie w architekturze: A brief history of concrete: from 10,000BC to 3D printed houses | Cities | The Guardian | Architektura żeliwa, kutego żelaza i żeliwa (greelane.com)
Wykonana z niezbrojonego betonu kopuła świątyni.
Rok budowy: 125.
Architekt: Apollodoros z Damaszku (?).
Pierwszy budynek wykonany w całości z żeliwnych i szklanych prefabrykatów.
Rok budowy: 1851.
Architekt: Joseph Paxton.
Pałac Kryształowy, Madryt (D).
Wzorowany na londyńskim Pałacu Kryształowym.
Rok budowy: 1887.
Architekt: Ricardo Velázquez Bosco.
Muzeum składa się z dużego kwadratowego dziedzińca z przeszklonym dachem, wspartym na żeliwnych filarach.
Rok budowy: 1855-60.
Architekci: Thomas Newenham Deane, Benjamin Woodward.
Podwójna kopuła z żeliwa waży 4100 ton. Pomalowano ją tak by przypominała kamień, z którego wybudowano resztę Kapitolu.
Rok budowy: 1855-66.
Architekt: Thomas U. Walter.
XIX-wieczny pasaż handlowy przykryty dachem ze szkła i żeliwa.
Rok budowy: 1861-77 .
Architekt: Giuseppe Mengoni.
Pierwszy na świecie budynek ze ścianą parawanową wykonaną ze szkła i metalowego szkieletu.
Rok budowy: 1864.
Architekt: Peter Ellis.
Jeden z pierwszych przykładów wykorzystania konstrukcji stalowej.
Rok budowy: 1868.
Architekt: Henri Labrouste.
Neogotycka willa wykonana w całości z betonu przy użyciu szalunku z żelaznych płyt.
Rok budowy: 1873.
Architekt: Charles Drake.
Ich budowa możliwa była dzięki wynalezieniu stalowej ramy nośnej przejmującej na siebie ciężar ścian (tzw. „szkielet chicagowski”).
Rok budowy: od 1884.
Przykład biurowca wykonanego z odlewanych elementów żeliwnych.
Rok budowy: 1888.
Architekt: John Correja.
Pierwsza kamienica ze zbrojonego betonu w Paryżu.
Rok budowy: 1893.
Architekt: François Hennebique.
Pierwsza świątynia wybudowana z użyciem zbrojonego betonu.
Rok budowy: 1894-1904.
Architekt: Anatole de Baudot.
Jeden z pierwszych budynków w USA zbudowanych ze zbrojonego betonu.
Rok budowy: 1899.
Architekt: Carlton Strong.
Budynek wykonany z użyciem stali i betonu. Wyposażony w windy. Wnętrze w stylu Art Nouveau, fasada neoklasycystyczna zharmonizowana z otoczeniem.
Rok budowy: 1899.
Architekt: Jacques Grüber.
Stal i beton
Manhattan Bridge, Nowy Jork. (G)
Rok budowy: 1901-09.
Architekt: Leon Moisseiff.
The St. Johns Bridge, Portland (D)
Rok budowy: 1929-31.
Architekt: David B. Steinman.
Do budowy stacji użyto m.in. 27tys ton stali.
Rok budowy: 1904-10.
Architekci: McKim, Mead and White.
Secesyjny budynek wykonany z betonu.
Rok budowy: 1904.
Architekt: Paul Auscher.
Detal budynku wykonanego ze zbrojonego betonu.
Rok budowy: 1905-08.
Architekt: Frank Lloyd Wright.
Okładzina budynku składa się z betonowej mieszanki cementu portlandzkiego i kwarcu. W betonie wyrzeźbiono misterne detale.
Rok budowy: 1912-53.
Architekt: Louis Bourgeois.
Teatr wybudowany z żelbetu. Betonowa konstrukcja wymuszona była warunkami gruntowymi oraz bliskością Sekwany.
Rok budowy: 1913
Architekt: Auguste Perret.
Uznawany za pierwszy amerykański budynek ze szklanymi ścianami.
Rok budowy: 1918.
Architekt: Willis Polk.
Wykonane z betonu kamienice charakterystyczne ze względu na bogatą dekorację.
Rok budowy: 20-lecie międzywojenne.
Świątynia wykonana z betonu.
Rok budowy: 1923-25.
Architekt: Arthura Kickton
Foto: Gandalf (G).
Inspirowana francuskim gotykiem świątynia wykonana z żelbetu.
Rok budowy: 1927-64.
Architekt: Lewis P. Hobart.
Wykonana z betonu willa Édith Piaf.
Rok budowy: 1928-31.
Architekt: Emilio Terry.
Świątynia wykonana z żelbetu i pustaków.
Rok budowy: 1928-30.
Architekt: Arthur Kickton.
Foto: Eugeniusz S. (G), Moje Foto/Anna Chołomek (D).
Utrzymana w tradycji angielskiego gotyku świątynia wykonana ze zbrojonego betonu.
Rok budowy: 1929-30.
Architekci: Hilda Mason, Raymond Erith.
Widokowa wieża w stylu art deco wykonana z surowego zbrojonego betonu.
Rok budowy: 1932-33.
Architekt: Arthur Brown Jr.
Inspirowana Hagia Sophia świątynia wykonana z betonu.
Rok budowy: 1935.
Architekt: Paul Tournon.
Sklepienie odbudowanego po zniszczeniach II wojny światowej kościoła odtworzono przy użyciu betonu.
Rok budowy: 1957.
Architekci: Seely & Paget’s.
Sklepienie odtworzono z betonu po tym gdy drewniane elementy zostały zaatakowane przez owady.
Rok budowy: 1959.
Wewnętrzne ściany oporowe wykonano z betonu. Na nich położono warstwę izolacji. Całość pokryto rekonstrukcją detalu sprzed zniszczenia zamku.
Rok budowy: 2013-20.
Architekt: Franco Stella.
Stalowa konstrukcja sklepienia kościoła nagrodzonego Palladio Award w 2021.
Rok budowy: 2019-21.
Architekt: Duncan G. Stroic.
