(Biblioteczka) „Polityka wobec miejskich przestrzeni historycznych” – Grzegorz Kęsik

Jednym z największych plusów książki Grzegorza, która jest jednocześnie jego rozprawą doktorską to fakt, że jest ona wolna od głoszonych ex cathedra przez modernistycznych kaznodziejów ”prawd” o tym jakoby dobra i oczekiwana współczesna tradycyjna architektura mogłaby być tylko ”gargamelem”, ”fałszem historycznym”, ”makietą”, ”pseudozabytkiem” etc. Nie ma tu haseł w postaci ”miasto to nie skansen”, nie ma wezwań do budowania ”w duchu naszych czasów”, które tak jak w przypadku np. byłej minister kultury Małgorzaty Omilanowskiej czy architekta Roberta Koniecznego pokazują tylko ich preferencje estetyczne. Zamiast tego konserwatorzy określeni tutaj mianem ”materialistów” (w odróżnieniu od ”konserwatorów-idealistów” mających więcej punktów odniesienia niż tylko Karta Wenecka), oraz architekci-moderniści (wprowadzenie rozróżnienia wobec architektów-tradycjonalistów) są tutaj tylko jednymi z podmiotów konfliktu, którzy walczą o realizację swojej wizji estetycznej z innymi podmiotami, jakimi są inwestor i społeczność lokalna (autor zauważa jej znaczenie i stawia jej potrzeby jako punkt wyjścia dla dyskusji).

Wszystko to jest omawianie w kontekście polityki, możliwości prawnych, oraz obowiązków względem społeczeństwa jakie mają lokalni politycy, którzy to poza liderami organizacji społecznych są właśnie głównym adresatem tej książki.

”Co bardzo istotne, środowiska specjalistyczne, nie są wcale ideologicznie obojętne wobec zastanego materiału. Wręcz przeciwnie – posiadają, wypracowany na przestrzeni wielu dziesięcioleci, zestaw własnych manifestów ideowych oraz szczegółowych doktryn, będących bardzo często w zupełnej sprzeczności z ideowymi dążeniami tych części lokalnych społeczności, które uzyskały już świadomość wpływu przestrzeni historycznych na kulturową przyszłość ich samych. Konserwatorzy zabytków, którzy mogą być z wykształcenia zarówno historykami sztuki, jak i architektami, urbanistami czy archeologami, obejmując to stanowisko często przekładają swoje branżowe doktryny na sposób konserwatorskiej oceny wielu inwestycji. Polityk, wycofując się z procesu świadomego decydowania wobec przestrzeni historycznej, skazuje raczkujące społeczeństwo obywatelskie na samodzielny konflikt ze środowiskami specjalistycznymi. W sporze tym, z racji niedostatku fachowej wiedzy, przedstawiciele lokalnych społeczności zazwyczaj nie mają większych szans na przebicie się z artykulacją swoich potrzeb i oczekiwań w stosunku do najstarszych dzielnic miast” – z wprowadzenia.

Rozdziały książki:

1. Uwarunkowania ideowe oraz historyczne (historia architektury i jej związków z polityką);
2. Instrumenty prawne polityki wobec przestrzeni historycznych w Polsce (formy ochrony zabytków, regulacje prawne itp.);
3. Aktorzy gry o przestrzeń historyczną (omówienie profili projektantów, konserwatorów, inwestorów, społeczeństwa oraz polityków);
4. Decyzja polityczna, modele kształtowania miejskiej przestrzeni publicznej (omówienie i ocena różnych działań stosowanych wobec zabytków i przestrzeni historycznych);
5. Implementacja i konsekwencje społeczne na przykładzie wybranych miast historycznych (Zamość, Kazimierz Dolny, Gdańsk – Wyspa Spichrzów, Elbląg, Warszawa);
6. Ewaluacja oraz rozwój polskiej polityki wobec miejskich przestrzeni historycznych na tle tendencji międzynarodowych (szerzej omówione przykłady Niemiec i Rosji).

Książka jest dostępna w pełnej wersji na portalu researchgate.net: (PDF) Polityka wobec miejskich przestrzeni historycznych. Uwarunkowania, podmioty, modele decyzyjne. (researchgate.net)