Oświęcim – historia odbudowy i prac restauracyjnych na zamku

Pierwszy dzień konferencji „Odbudować, zmienić, zachować? Zamki w krajobrazie Polski” dobiegł końca. Niestety tym razem z przyczyn od nas niezależnych nie mogliśmy pojawić się na konferencji ani z referatem ani by wziąć udział w dyskusji. Natomiast trzymamy rękę na pulsie. Wśród wielu interesujących wystąpień warto wspomnieć m.in. o referacie Pana Dr hab. Piotra Majewskiego pt. „Odbudowa przestrzeni historycznej w Polsce po 1945 r., w którym mówił on m.in. o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, kreacjach konserwatorskich czy konflikcie „zabytkowiczów” z modernistami. Majewski zakończył referat przypominając, że głównym zadaniem fachowców jest informowanie społeczeństwa, dzielenie się wiedzą, na podstawie której powinno się podejmować decyzje oraz, że konserwatorzy zawsze działają w jakimś kontekście.

W trakcie toczącej się po wystąpieniach długiej i ciekawej dyskusji Włodzimierz Pedrycz z Narodowego Instytutu Dziedzictwa, były pracownik Pracowni Konserwacji Zabytków zauważył, że oryginalna substancja bywa często „fetyszyzowana” a zapomina się o „wiarygodności”. Tę można uzyskać dzięki dobrym projektom oraz wykonawstwu, gdzie niestety jedno i drugie szwankuje. Pedrycz uważa, że lekarstwem na niemoc projektantów i brak wykonawców byłoby przywrócenie PKZ.

Jutro drugi dzień konferencji. Wszystkie wystąpienia jak i dyskusja są nagrywane i dostępne na FB NIKZ: Facebook

Pozostając w tematyce zamkowej przypominamy tymczasem zamek w Oświęcimiu, który tak samo jak wszystkie inne polskie zamki również był niszczony, odbudowywany i przebudowywany (być może nie zawsze i nie w każdym szczególe udanie). Ostatnie prace zakończyły się w 2010 roku.

Kalendarium: XII w. – pierwszy, zapewne drewniany zamek kasztelański, 1241 – zniszczenie Oświęcimia przez Tatarów, po 1241-Ipoł. XIV w. – odbudowa zamku z budową murowanej wieży obronnej przez książąt śląskich, XIV/XV w. – budowa muru obronnego wokół wzgórza zamkowego, 1503 – zamek zostaje zniszczony w wyniku pożaru, 1534 – odbudowa zamku na polecenie króla Aleksandra Jagiellończyka, podwyższenie wieży, pocz. XVII – zamek zniszczony w wyniku kolejnego pożaru, XVII w. – odbudowa i powiększenie zamku, 1655-60 – zamek zostaje spalony przez wojska szwedzkie, mimo uchwały sejmowej nakazującej jego odbudowę zamek powoli popada w ruinę, 1813 – część zabudowań zamkowych zostaje zniszczona w wyniku powodzi, II ćw. XIX w. – Austriacy przeznaczają zamek do rozbiórki, II ćw. XIX w. – ruinę kupuje i zagospodarowuje Kajetan Russocki – były adiutant Napoleona Bonaparte, 1904 – zamek kupił urzędnik kolejowy Karol Kaszny, który za pieniądze krakowskiego urzędu konserwatorskiego odbudowuje go i urządza w nim hotel, podwyższenie zamku o piętro, umieszczenie herbu z orłem piastowskim, 1928-31 – remont zamku prowadzony przez Wydział Powiatowy w Białej Krakowskiej, budowa dwupiętrowego budynku z ryzalitem z neorenesansową attyką w miejscu zabudowy parterowej, pomiędzy wieżą a zamkiem, 1984-2002 – pomniejsze remonty, badania i prace porządkowe, 2007 – przebudowa i remont zamku przez władze miasta na potrzeby muzeum (m.in. usunięcie attyki, nadproży i przeszklenie klatki schodowej w budynku z 1928), 2008-10 – restauracja i podwyższenie wieży zamkowej o 2,5 metra z budową tarasu widokowego, odtworzenie gotyckich sklepień.