Szczecin – Zamek Książąt Pomorskich przed wojną i po trwającej w latach 1958-1980 odbudowie

Monumentalna siedziba rodu Gryfitów spłonęła w wyniku bombardowań przeprowadzonych przez aliantów w latach 1943-1945. Jego odbudowę zawdzięczamy Henrykowi Dziurle, poznańskiemu historykowi sztuki, który w latach 1952-1959 piastował stanowisko Wojewódzkiego Konserwatora Pomorza Zachodniego. Za najważniejsze źródło ikonograficzne do przygotowania projektu odbudowy posłużył sztych Matthausa Meriana Starszego z 1652 r. Na podstawie jego oraz badań archeologicznych, przywrócno kszałt zamku z przed licznych przebudów i zrekonstruowano zachowaną jedynie częściowo przed IIWŚ attykę skrzydła północnego (pochodzącą z lat 70. XVI wieku). Jej istnienie miało dowodzić związków artystycznych pomiędzy Pomorzem a resztą Rzeczypospolitej. Teza ta miała służyć przekonaniu do odbudowy ówczesnych władz komunistycznych.

Według słów Dziurli „odbudowany zamek skoncentruje życie kulturalne Pomorza Zachodniego, przy czym swą formą architektoniczną będzie dokumentował bogatą i wspaniałą przeszłość słowiańskiego Pomorza, a jako główny akcent w urbanistyce starego miasta, z daleka już widoczny z przypływających do portu statków, stanie się symbolem naszego morskiego odrodzonego Szczecina.” Tomasz Torbus w swojej książce „Rekonstrukcje, dekonstrukcje, (nad)interpretacje” określa zamek w Szczecinie jednym z czołowych przykładów tzw. „historyzującej odbudowy”.

Zamek jest Starego Miasta brak

Jakkolwiek odbudowany zamek wzbudza dzisiaj podziw, tego samego nie można powiedzieć o otoczeniu zamku. Resztki Starego Miasta, które kiedyś otaczały zamek, zostały wyburzone. W jego miejscu do dzisiaj powstają bloki oraz inne nowoczesne bądź postmodernistyczne budynki.

Brak odbudowy Starego Miasta Tomasz Torbus upatruje głównie w trzech przyczynach:

• brak pewności co do stałości powojennych granic i przynależności Szczecina;
• brak większych związków dawnej zabudowy Starego Miasta z polskością/słowiańskością;
• decyzje pierwszego burmistrza Szczecina po wojnie Piotra Zaremby, absolwenta Politechniki Lwowskiej, zwolennika modernizmu, którego nowoczesna postawa miała uwidaczniać się w odrzuceniu przez niego historyzmu i socrealizmu.