Zamość – kamienica przy ul. Kolegiackiej 14 jako przykład rekonstrukcji z lat 70. XX wieku

„Według lustracji z 1591 r. miejsce to stanowiło część reprezentacyjnej działki przyrynkowej wykorzystywane jak w całym rynku, na podwórka i zabudowę oficynową. Tu jednak wyjątkowo, prawdopodobnie z uwagi na reprezentacyjne usytuowanie (Kolegiata), zamiast oficyny powstała w XVII w. attykowa kamieniczka, być może innego już niż od strony Rynku właściciela. Kamieniczka przestała istnieć na przełomie XIX i XX w., gdy w posiadanie dużej nieruchomości między Rynkiem i Kolegiacką wszedł Wigdor Inlender. Powstała w tym miejscu trzypiętrowa, nowa kamienica.

Dawną kamieniczkę uwiecznił jednak ilustrator „Pana Tadeusza” Michał Elwiro Andriolli w 1882 r., a rysunek zamieścił „Tygodnik Ilustrowany” w 1888 r. (nr 298), jako „jeden ze starych domów ciekawej struktury – okaz dawnego budownictwa i ozdobnego stylu, przechowujący dokładnie charakter średniowiecznego swego pochodzenia”. Jej właścicielem był wówczas dr Zygmunt Skrzyński.

Według tego przekazu ikonograficznego doszło do zrekonstruowania pierwotnej kamieniczki (w latach 1977-81), która dzięki attykowemu narożu, nieregularnej fasadzie, jak przed ponad stu laty nadaje temu miejscu pierwotnego uroku. W przeciwieństwie do innych odtwarzanych attyk (ormiańskie), ta otrzymała najpełniejsze źródło. Cokół attyki wykorzystano do utworzenia II piętra (mezzanino). Przywrócono masywną przyporę z wolutą. Innym bezcennym źródłem jest obraz Zaleskiego (ok. 1840 r.), na którym jest też dawny malowniczy portal.”

Za Zamościopedia: Zamościopedia – KAMIENICA UL. KOLEGIACKA 14 (zamosciopedia.pl)