Chodzież (woj. wielkopolskie) – odrestaurowane mury dawnego zamku „wkomponowano” w park handlowy

Kolejna, naszym zdaniem, kontrowersyjna inwestycja, ukazująca współczesne wypaczenia doktryny konserwatorskiej, będącej pod przemożnym wpływem architektury nowoczesnej.

Zamek w Chodzieży wybudowany został w 3 ćw. XV w. Pierwsza wzmianka o nim z 1520 roku informuje, że Zygmunt Stary zwolnił miejscowego burgrabiego z obowiązku udziału w wojnie z Krzyżakami, gdyż miał on strzec pogranicznego zamku. Zamek przebudowano i rozbudowano w okresie nowożytnym. W 1648 roku majątek przeszedł w ręce Grudzińskich. Po 1675 roku w zamku mieszkali dzierżawcy, którzy doprowadzili obiekt do ruiny. Zamek odbudowali wkrótce Adam i Zygmunt Grudzińscy. Po rozbiorach obiekt zajęli Prusacy. Zniszczony w 1854 r. w wyniku pożaru. Ruiny odkupili niemieccy przedsiębiorcy, którzy przebudowali i rozbudowali zamek na fabrykę fajansu. Fabryka działała jako Chodzieskie Zakłady Ceramiczne do lat 90. XX w.

W 2000 roku pierwsze badania archeologiczne przeprowadził historyk sztuki z UAM w Poznaniu prof. Tomasz Wujewski. W 2005 r. sporządził opracowanie na temat zamku. Wyniki przeprowadzonych przez niego badań są dalekie od zadawalających, ale przynajmniej częściowo wskazują jak mogła wyglądać budowla i przybliżają określenie czasu jej powstania. Kilka lat temu w teren po fabryce postanowiła zainwestować firma Trei Real Estate Poland: „Planowaliśmy zbudowanie w tym miejscu parku handlowego. Obok istnieje z sukcesem działający sklep Lidla a działka obok była do pozyskania. W trakcie rozmów z burmistrzem miasta dowiedzieliśmy się ze ta w tamtym czasie wyglądająca na kupę gruzu zabudowa to jest część zamku Grudzińskich i wtedy w czasie tej rozmowy doszliśmy do przekonania, że może trzeba by wbudować ten obiekt w ramach naszego kompleksu. Od takiego dość zrujnowanego kompleksu dotarliśmy do dość takiej ciekawej niewielkiej odrestaurowanej części, w której normalnie funkcjonuje handel i cieszy oko tą taką przebudową, którą udało nam się zrobić.”

Prace nad konserwacją murów prowadziła w latach 2017-2018 firma ARS Restauro z Torunia. Wcześniej rozebrano pozostałości fabryki oraz wykonano badania. Jak czytamy na stronie konkursu Modernizacja Roku „cała inwestycja została zrealizowana z poszanowaniem tradycji oraz historii tego miejsca a nad pracami czuwał konserwator zabytków i specjaliści”. „Firma Restauro została zatrudniona po to, aby zachować co się da z tej historycznej struktury budynku i aby w tym współczesnym kompleksie zaakcentować ten fragment”, mówił dyplomowany konserwator zabytków Jacek Rodziewicz. „Zgodnie z zasadami sztuki konserwatorskiej, nie można wracać do czegoś, o czym nic nie wiemy i nie wiemy jak wyglądało.” Z drugiej jednak strony, jak sam przyznaje, oceny efektów prac są różne.

A Państwa zdaniem czy istniał inny, lepszy sposób na odrestaurowanie ruin zamku w Chodzieży? Czy też może w tym konkretnym momencie było to maksimum tego co można było oczekiwać? W galerii zdjęć, dla porównania, przypominamy również zamek Opalińskich w Sierakowie.

Więcej: Profesor Tomasz Wujewski rozmawiał o chodzieskim zamku. | Chodzież Nasze Miasto | Jest nowy projekt Towarzystwa Miłośników Ziemi Chodzieskiej: na terenie Vendo będzie tablica informująca o zamku | Chodzież Nasze Miasto | Vendo Park Chodzież – Modernizacja Roku | OZ_1-2020-T-Wujewski.pdf (nid.pl)