W poniższym poście znajdą Państwo wybór polskich łuków/bram triumfalnych (jak i budynków kojarzących się z nimi poprzez formę architektoniczną) oraz część przegranych projektów konkursowych.
Decyzji jury towarzyszy niemal powszechne rozczarowanie. Jeden z komentujących publicystów stwierdził nawet, że ”pomnik „wiertło” jest niemal obraźliwy dla historii” (link do artykułu: Warzecha: Pomnik „wiertło” jest niemal obraźliwy dla historii. Jak to możliwe? [OPINIA] – Wiadomości (onet.pl). I dalej: ”Król jest nagi i widzi to każdy, kto ma trzeźwe spojrzenie. Mieliśmy dostać pomnik naszego triumfu – dostaniemy żenujący abstrakcyjny koszmarek, choćby symbolicznie nie nawiązujący do formy łuku triumfalnego”.
A czy mogło być lepiej? Część z Państwa miała nadzieję na powrót do staropolskiej tradycji budowania łuków triumfalnych jako elementów miejskiej architektury okazjonalnej. Inni jednak nawet cieszyli się z takiego a nie innego wyboru wskazując, że budowany współcześnie łuk triumfalny musiałby być kiczem porównywalnym do Łuku Unii Europejskiej w podwarszawskich Michałowicach…
Marzenia (zagraniczne łuki triumfalne – L) kontra rzeczywistość (zwycięski projekt konkursowy – P)1575 r. Gdańsk. Brama Wyżynna. …choć sama w sobie łukiem triumfalnym oczywiście nie jest.
1646 r. Gdańsk. Brama triumfalna z okazji ślubu króla Władysława IV Wazy z Ludwiką Marią Gonzagą. Więcej na jej temat oraz wizerunki dwóch innych gdańskich bram pod linkiem: Triumfy gdańskie | Łowcy Sosrębów (wordpress.com)
1660 r. Łuk triumfalny Jana Kazimierza, który miał powstać w ramach założenia Forum Wazów w Warszawie, upamiętniający zwycięstwo pod Beresteczkiem. Budowę przerwał Potop. Projektował Giovanni Baptista Gisleni.
1674 r. Podzamcze Chęcińskie. Brama fundowana przez starostę chęcińskiego Stefana Bidzińskiego na powitanie wracającego spod Wiednia króla Jana III Sobieskiego.1677 r. Warszawa. Brama wzniesiona na wjazd króla Jana III w Warszawie. Stała na Krakowskim Przedmieściu obok kościoła bernardynów. Rysował na podstawie opisu Wojciech Gerson w 1879 r.1696 r. Wilanów i ”łuk triumfalny” Jana III.1724-1817. Warszawa. Wielki Salon. Daniel Mateusz Pöppelmann (?). W 2017 r. pomysł jego odbudowy na Pomnik Bitwy Warszawskiej dyskusji poddawał Radosław Gajda: Kto miał największy salon w dawnej Warszawie? | Architecture is a good idea – YouTube1734 r. Warszawa. Łuk triumfalny z okazji wjazdu króla Augusta III do Warszawy. Projektował Johann Samuel Mock.1773-1941. Siedlce. Brama Księżnej Ogińskiej. Szymon Bogumił Zug (?). Została zburzona przez Niemców w czasie II wojny światowej. Plany jej odbudowy na razie stoją w miejscu.1775 r. Kraków. ”Pogrzeb Jana z Kęt”.1781 r. Kamieniec Podolski. Brama Triumfalna wzniesiona ku czci króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Projektował komendant twierdzy w Kamieńcu Jan de Witte na zlecenie biskupa Krasińskiego.1781 r. Projekt bramy triumfalnej z okazji powrotu Stanisława Augusta do Warszawy z Wiśniowca. Projektował Jakub Kubicki.1820 r. Gościeradów. Łuk triumfalny w parku. Miał go wybudować Eligiusz Prażmowski dla ukochanej hrabiny Anieli Grabowskiej.1809 r. Warszawa. Łuk triumfalny na Placu Trzech Krzyży postawiony na cześć wojska polskiego i gen. Jana Henryka Dąbrowskiego powracających z wojny z Austrią. Projektował Jakub Kubicki.1812 r. Ślesin. Łuk triumfalny potocznie nazywany „Bramą Napoleona” zbudowany prawdopodobnie na cześć Napoleona Bonaparte, podążającego na wojnę z Rosją.1831 r. Warszawa. Wprowadzenie jeńców i sztandarów zdobytych pod Wawrem i Dębem Wielkim.1837 r. Jabłonna. Łuk triumfalny wzniesiony ku czci księcia Józefa Poniatowskiego. Projektował Henryk Marconi.Ok. 1920 r. Rysunki łuków triumfalnych autorstwa Stanisława Noakowskiego.1922 r. Kraków. Projekt Muzeum Narodowego – Pomnika Wolności. Wariant I. Rysował Adolf Szyszko-Bohusz.1929 -1960. Mołodeczno. Tzw. Brama Helenowska wzniesiona w dziesiątą rocznicę powstania 86. Pułku Piechoty na cześć Józefa Piłsudskiego.1939 r. Zwycięski projekt pomnika Józefa Piłsudskiego autorstwa chorwackiego rzeźbiarza Ivana Meštrovicia. Plan zakładał też budowę łuku triumfalnego. Plany budowy przerwała wojna.
Wkraczamy do współczesności… 2004 r. Michałowice pod Warszawą. Łuk Unii Europejskiej.
Prezentowany w prasie projekt łuku-pomnika Bitwy Warszawskiej 1920 r. (poza konkursem)Praca autorstwa Karola Badyny, która zdobyła drugą nagrodę w konkursie.Wyróżniona praca Tomasza Birezowskiego, Piotra Dynowskiego i Mateusza Trojanowskiego.Wyróżnienie honorowe w konkursie na projekt pomnika Bitwy Warszawskiej 1920 r. Praca Pawła Nowickiego i Macieja Walczyny.
Rozbudowy zabytkowych budynków to trudny temat. Bardzo często kończą się one dodaniem szklanej bądź innej nowoczesnej bryły, która w żaden sposób nie harmonizuje z zastanym obiektem (przykłady możemy mnożyć: wieża ciśnień w Lęborku, słynna już nadbudowa kamienicy na ul. Ruskiej we Wrocławiu). W przypadku późnogotyckiego kościoła w Starych Oborzyskach z I poł. XVI w. starano…
Andrzej Grzybowski, zwolennik odbudowy zabytków, znany też ze swoich projektów dla odbudowywanego Zamku Królewskiego w Warszawie (m.in. Aranżacja tronów królewskich, Sypialnia Królewska) był postacią wyjątkową na tle innych architektów II poł. XX w. Grzybowski przez całe życie pozostał wierny architekturze klasycznej a jego projekty były tak doskonałe, że nawet historycy sztuki mieli często problem z…
W ramach remontu „Starej Drukarni” w Szczecinie trwają prace nad rekonstrukcją wystroju architektonicznego tego budynku. Na zdjęciach model figury Merkurego, który niegdyś wieńczył hełm w narożniku kamienicy. Rzeźba w zamierzeniu będzie mieć wysokość 3,5 m. Jej oryginalny kształt inspirowany był posągiem Merkurego autorstwa Giambologna (obecnie Muzeum Bargello, Florencja). W budynku ma mieścić się hotel. Koniec…
Pałac w Kopicach (woj. opolskie) wciąż czeka na odbudowę. Niestety na razie nie jest możliwym nawet zwiedzanie jego ruin. Pozostają nam archiwalne fotografie. Te zostały pokolorowane dzięki czemu można przenieść się w czasie a nawet wyobrazić jakby mogło kiedyś być… (Polskie zamki dwory i pałace | Ruiny Pałacu w Kopicach i moja rekonstrukcja fotografii z…
Dzięki działalności Fundacji Ochrony Zabytków Architektury Drewnianej w 2022 r. nadzieję na lepszą przyszłość mają niechciany przez właścicieli i lokalny samorząd Dom Szwajcarski z Braniewa, zagrożona katastrofą budowlaną zagroda Jastrzębskich w Ojcowskim Parku Narodowym czy znajdujący się w fatalnym stanie przepiękny wiatrak w Palczewie na Żuławach. A to tylko część pracy Fundacji! Szczegóły we wpisie….
Jako ilustrację dla niniejszego posta wybraliśmy grafikę z francuskiego magazynu “La Décroissance” opublikowaną na profilu grupy Stowarzyszenia Ochrony Domu Alzackiego, która spotkała się z dużym odzewem wśród internautów, nie tylko w samej Francji. Problem zaniku architektury regionalnej (czy też braku odwołań do regionalnych wzorców we współczesnym zunifikowanym budownictwie jedno- i wielorodzinnym) dotyczy wielu krajów w…
