Straconka, Czemierniki, Bystrzyca… czyli nowe centra kultury z szacunkiem dla lokalnej tradycji

Ostatnimi laty powstaje w Polsce wiele nowych budynków kulturalnych, centrów kultury, muzeów, świetlic etc. Takie budynki w założeniu urzędników muszą być jak najbardziej nowoczesne co dowodzić ma tego, że dana miejscowość, wieś, nadąża za wielkim światem i nie odstaje od najnowszych prądów w sztuce i architekturze.

Nie trudno dostrzec w takim sposobie myślenia pewnych kompleksów i braku zrozumienia bogactwa własnej kultury i historii, zwłaszcza gdy ”nowoczesność” ogranicza się tylko do prostej ”odważnej” bryły i tanich materiałów. W konsekwencji powstają budynki nie tylko oderwane od miejsca i tradycji, ale najzwyczajniej brzydkie. Oficjalnie urzędnicy odtrąbiają wielki sukces spożytkowania zachodnich bądź państwowych funduszy. Gdy zapytać jednak urzędników prywatnie co sądzą na temat samego projektu ci czasami przyznają, że osobiście budynek im się nie podoba i go nie rozumieją, ale specjaliści przecież ”projekt zachwalają”, no i wreszcie jest u nas ”nowocześnie”!

W poniższym poście trzy najnowsze przykłady zupełnie innego podejścia. Gdyby poniższe inwestycje zrealizowane zostały wcześniej z pewnością moglibyśmy mówić o kolejnych nowoczesnych minimalistycznych bryłach. Tymczasem w ciągu zaledwie kilku ostatnich lat zaszła pewna zmiana myślenia i zamiast ”bunkrów sztuki” powstają obiekty zgodne z duchem miejsca i tradycji.

Dom Kultury w Straconce (Bielsko-Biała)

W dzielnicy Bielska-Białej Straconka wciąż żywe są tradycje góralskie. Planowany od wielu lat nowy dom kultury miał być w zamyśle nowoczesny i minimalistyczny. W wyniku decyzji urzędników nowy obiekt nawiązywać będzie jednak zarówno architekturą jak i materiałami (drewno i kamień) do lokalnej tradycji budowlanej. Mieszkańcy pomysł ten oceniają jak najbardziej pozytywnie.

Centrum Kulturalno-Integracyjne w Czemiernikach (woj. lubelskie)

Leżące w woj. lubelskim Czemierniki znane są z renesansowej fortalicji bpa Henryka Firleja i zachowanej tradycyjnej małomiasteczkowej zabudowy. Na pierwotnie planowany budynek nowoczesnego centrum kultury na Rynku w Czemiernikach nie wyraził zgody konserwator zabytków. Zamiast tego na potrzeby nowej instytucji zdecydowano się zrekonstruować, wybudowany w miejscu po ratuszu, murowany zajazd z początków XIX w.

Świetlica wiejska w Bystrzycy (pow. lwówecki, woj. dolnośląskie)

Ostatni przykład to świetlica w Bystrzycy koło Wlenia, jedna z kilku wybudowanych ostatnio w tym regionie znanym z architektury przysłupowej. ”Nowe budynki w stylu łużyckim, wygodne i ładne, będą najlepszą reklamą projektów wykonywanych na zlecenie stowarzyszenia Dom Kołodzieja. Człowiek ma naturalną potrzebę piękna. Może więc w XXI wieku na Górnych Łużycach i Pogórzu Izerskim wreszcie dojdzie ona do głosu? Świetlice wiejskie nie powinny być szarymi pudełkami. Mogą być piękne i użyteczne”.

Czy te trzy przykłady są jaskółką zmian w sposobie myślenia dotyczącego nowej architektury publicznej? Czy będzie więcej takich obiektów? Czy prąd ten dotrze także do większych miast?