Bieżuń (woj. mazowieckie) – wyniki konkursu architektonicznego na zagospodarowanie Pałacu Zamoyskich
„W 2019 roku niszczejący od wielu lat zespół parkowo-pałacowy, w którym powstał „Kodeks Zamoyskiego” i redagowana była „Konstytucja 3 Maja”, został wykupiony przez władze województwa mazowieckiego.” Prowizorycznie zabezpieczono zrujnowane obiekty i rozpisano konkurs architektoniczny na „Opracowanie koncepcji rewitalizacji i adaptacji dla celów muzealnych, kulturalnych i naukowych zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu”.”
Wyniki konkursu ogłoszono 13. grudnia. Konkurs cechowało raczej ostrożne podejście architektów (poniżej pięć nagrodzonych projektów).Zwyciężyła wspólna koncepcja firm topoScape sp. z o.o. ul. i Archigrest sp. z o.o. Bardzo interesujące jest uzasadnienie jury, które w całości tutaj cytujemy:
„I nagrodę przyznano za śmiałe autorskie odczytanie warunków konkursu jako twórczej kontynuacji wizji rozwoju barokowej rezydencji, zarówno w wymiarze architektonicznym, jak i pejzażowym. Założenie to prowadzi do stworzenia nowej współczesnej wartości przestrzennej w postaci nowych kubatur naziemnych, które pozwalają na realizację założonego programu funkcjonalnego z poszanowaniem dla historycznego założenia. Jest to też jednoznaczna próba zasygnalizowania współczesnej warstwy stanowiącej nowy element nawarstwień zespołu – co wzbogaca jego odbiór w kontekście historycznym.
Zaproponowane rozwiązanie cechuje logika programowa, troska o ekonomiczność realizacji i eksploatacji obiektu oraz stosowny umiar.Prace cechuje dojrzały warsztat projektowy w dyspozycjach generalnych konsekwentnie przeprowadzony przez cały projekt. Znacząca eliminacja piwnic sprzyja ekonomice realizacji, a rozbudowa części parterowej o funkcje kubaturowe czyni z nich atrakcyjne przestrzenie funkcjonalnie otwarte w sposób naturalny na ogród i przyrodę, co jest istotą tego typu założenia.
PEWIEN NIEDOSYT WYWOŁUJE CHARAKTER DETALU SZCZEGÓLNIE WNĘTRZ ZABYTKOWYCH ORAZ ESTETYKA ELEWACJI CZĘŚCI NOWYCH POZOSTAJĄCĄ W KONTRZE DO ARCHITEKTURY HISTORYCZNEJ. SĄD OCENIA TĘ DECYZJĘ, JAKO RADYKALNY GEST DOKTRYNALNY (KONTRAST STARE-NOWE) UCZYTELNIAJĄCY ROZRÓŻNIENIE. W OPINII SĄDU TO ROZGRANICZENIE JEST ZA SILNE, NIEPOTRZEBNE I POWODUJĄCE UTRATĘ POSTRZEGANIA ZESPOŁU, JAKO JEDNORODNEGO STYLISTYCZNIE, CO BYŁO ZALECENIEM DO II ETAPU KONKURSU. STOPIEŃ USPÓJNIENIA OBU CZĘŚCI MUSI STAĆ SIĘ PRZEDMIOTEM POGŁĘBIONYCH ANALIZ NA ETAPIE POKONKURSOWYM.
Wątpliwości Sądu budzi też sposób potraktowania założeń ogrodu barokowego, jako daleki od oryginalnych założeń pierwotnych i oczekiwanych rozwiązań projektowych jednak mieszczący się w granicach oczekiwanej współczesnej kreacji podyktowanej również względami ekonomicznymi i eksploatacyjnymi.
Po spełnieniu w całości zaleceń sądu konkursowego praca, nie tracąc nic ze swej pierwotnej głównej idei, stanie się udanym przykładem twórczego współczesnego rozwinięcia założeń barokowych zarówno dla architektury, jak i założenia parkowego, co było głównym celem podjętej przez Zamawiającego próby uratowania cennego założenia i nadania mu współczesnej funkcji.”
Więcej na temat konkursu oraz wszystkie wizualizacje: Rewitalizacja zespołu pałacowego i założenia obronnego w Bieżuniu – Muzeum w Sierpcu (mwmskansen.pl)
Historia pałacu: PAŁAC ZAMOJSKICH W BIEŻUNIU. OCALENIE – Moda na Mazowsze
topoScape sp. z o.o. i Archigrest sp. z o.o.
Foto: Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu.
topoScape i Archigrest
Pewien niedosyt wywołuje charakter detalu szczególnie wnętrz zabytkowych oraz estetyka elewacji części nowych pozostającą w kontrze do architektury historycznej. Sąd ocenia te decyzję, jako radykalny gest doktrynalny (kontrast stare –nowe) uczytelniający rozróżnienie. W opinii sądu to rozgraniczenie jest za silne, niepotrzebne i powodujące utratę postrzegania zespołu, jako jednorodnego stylistycznie, co było zaleceniem do II etapu konkursu. Stopień uspójnienia obu części musi się stać przedmiotem pogłębionych analiz na etapie pokonkursowym.
Wątpliwości Sądu budzi też sposób potraktowania założeń ogrodu barokowego, jako daleki od oryginalnych założeń pierwotnych i oczekiwanych rozwiązań projektowych jednak mieszczący się w granicach oczekiwanej współczesnej kreacji podyktowanej również względami ekonomicznymi i eksploatacyjnymi.
Po spełnieniu w całości zaleceń sądu konkursowego praca, nie tracąc nic ze swej pierwotnej głównej idei, stanie się udanym przykładem twórczego współczesnego rozwinięcia założeń barkowych zarówno dla architektury, jak i założenia parkowego, co było głównym celem podjętej przez Zamawiającego próby uratowania cennego założenia i nadania mu współczesnej funkcji.
Górecki Architekci i 22Architekci
Praca uzyskała nagrodę za najpełniej zrealizowany postulat znalezienia spójnej formy architektonicznej całego zespołu z jednoczesnym czytelnym wskazaniem za pomocą oszczędnych środków wyrazu, które elementy zespołu były przedmiotem całkowitej rekonstrukcji. Praca poprzez całościowe, spójne i wyważone potraktowanie tematu, ukazuje rzetelny warsztat projektowy autorów.
Projektowane jest całościowe odtworzenie założenia parkowego o dużym nasyceniu detalem i bogatym programie funkcjonalnym na całym obszarze opracowania. W ocenie Sądu konkursowego, praca w niewystarczającym stopniu rozgranicza intensywność zaproponowanych działań inwestycyjnych na obszarze ogrodu barokowego od terenu naturalistycznej otuliny. Przyjęte rozwiązanie może skutkować nadmiernym wzrostem łącznych kosztów inwestycyjnych oraz kosztów utrzymania zieleni na terenie zespołu.
Proponowana nowa zabudowa odnosi się do budynków historycznych, jednocześnie operując współczesnym językiem form czytelnie oddziela obiekty nowe od istniejących historycznych. Całość założenia jest spójna plastycznie o zachowanej hierarchii nasycenia architektury detalem. Projektowane rozwiązania materiałowe zewnętrzne nie wzbudzają polemiki.
Zachodnia oficyna stanowi nową i ciekawą propozycję przeszklonego parterowego pawilonu.
Dyspozycja funkcjonalna wnętrza pałacu jest właściwa, w opinii sądu należy rozważyć zmianę lokalizacji toalet na piętrze, w celu zachowania regularnego rzutu barokowego budynku.
Należy też przeanalizować wykonalność techniczną przyjętych założeń w zakresie zachowania i ekspozycji reliktów architektonicznych w części podziemnej obiektu.
Mimo ogólnej poprawności estetycznej, projekt charakteryzuje się kilkoma mankamentami funkcjonalno-przestrzennymi które należy koniecznie poprawić w przypadku ewentualnego skierowania do realizacji.
Julian Żmijewski i Andrzej Jaworski
Praca realizuje większość kluczowych postulatów funkcjonalno-użytkowych zawartych w wytycznych konkursowych. Wątpliwości sądu konkursowego wzbudziły jednak decyzje funkcjonalno-przestrzenne dotyczące lokalizacji basenu oraz rozwiązania części podziemnej wskazujące na brak możliwości zachowania reliktów archeologicznych.
Omawiana praca we właściwy sposób przeprowadza dyspozycję funkcjonalną części hotelowej i muzealnej. W opinii sądu konkursowego brak jest jednak właściwego uzasadnienia lokalizacji basenu w centralnej części założenia, pod dziedzińcem honorowym. Zaproponowane rozwiązanie wzbudza wątpliwości ze względu na przewidywany zakres prac ziemnych niezbędnych do wykonania hali basenowej i podbasenia.
Jednocześnie omawiana praca zakłada duży łączny zakres prac ziemnych w odniesieniu do budynków oficyn, w opinii sądu uniemożliwiający zachowanie reliktów dawnej architektury. Takie rozwiązanie jest niezgodne z zawartymi w materiałach konkursowych wytycznymi konserwatorskimi.
W opinii Sądu konkursowego, charakter wnętrz pałacu został określony w sposób właściwy, jednakże zakres przebudowy klatki schodowej, z uwzględnieniem łukowych zakończeń spoczników wydaje się być rozwiązaniem nieuzasadnionym historyczną rangą piętra budynku pałacu.
Sąd konkursowy docenia równocześnie trafnie zaprojektowane odtworzenie barokowego założenia parkowego z uwzględnieniem późniejszych nawarstwień i sukcesji roślinnych. Warstwa graficzna pracy, zarówno od strony wizualizacyjnej jak i rysunkowej dobrze oddaje charakter projektowanego parku i zespołu.
JRK72 Architekt Jacek Krych
Praca realizuje część postulatów zawartych w materiałach konkursowych. Uwzględniono zakres wytycznych konserwatorskich dotyczący odtworzenia historycznych elementów zespołu pałacowo-obronnego na podstawie wyników zrealizowanych badań.
Zaprojektowany układ funkcjonalny i przestrzenny całości zespołu jest czytelny, poprawnie rozdzielono komunikację gości hotelu od gości muzeum i obsługi obiektu.
Jednocześnie praca proponuje bardzo głębokie przekształcenie układu przestrzennego budynku Pałacu, zarówno układu funkcjonalnego parteru, jak i przekroju w obrębie środkowego ryzalitu w celu uzyskania otwarcia przestrzennego pomiędzy parterem a piętrem. W opinii sądu konkursowego tak znaczące przekształcenia Pałacu nie przynoszą nowych wartości przestrzennych uzasadniających zakres przekształceń.
Wątpliwości sądu konkursowego wzbudziła też skala planowanych przekształceń terenu w najbliższym otoczeniu zespołu wykraczająca poza odtworzenie historycznego układu barokowych fortyfikacji. Sąd docenił dostrzeżoną przez uczestnika konkursu konieczność racjonalnego gospodarowania masami ziemi. Jednocześnie w ocenie sądu pomysł podniesienia rzędnej dziedzińca honorowego nie jest właściwy: ingerencja taka spowoduje zmianę proporcji odbioru elewacji frontowej pałacu oraz będzie się wiązała z ryzykiem technicznym związanym z większym zakresem zakrycia piwnic ziemią.
W ocenie Sądu konkursowego kontrowersje budzi również koncepcja wyeksponowania reliktów historycznych z przeniesieniem ich z miejsc historycznych dla dwóch „stref wystaw”.
Układ funkcjonalny hotelu z korytarzem pośrodku nie pozwala na prawidłowe rozwiązanie funkcjonalne pokojów bez wymagane, z zachowaniem strefy wejścia do pokoju – takie rozwiązanie nie jest zgodne ze standardem 4*
Sąd konkursowy docenia wartość ręcznych szkiców, za pomocą których autorzy pokazali wybrane elementy projektu. W opinii sędziów szkicowe „ikonki” we właściwy sposób wskazują charakter wybranych wnętrz urbanistycznych i przestrzeni.
Adamiczka Consulting Jerzy Adamiczka, Bartosz Adamiczka, Tomasz Broma.
Praca realizuje większość kluczowych postulatów funkcjonalno-użytkowych zawartych w wytycznych konkursowych oraz wytycznych konserwatora zabytków. Wątpliwości sądu konkursowego wzbudził zakres kreacji konserwatorskich i wynikający z tego charakter zaprojektowanych wnętrz muzealnych, odbiegających w opinii sądu od wytycznych sformułowanych przez konserwatora zabytków.
Zaprojektowane rozwiązania funkcjonalno-użytkowe muzeum (budynku pałacu) są poprawne, należy jednak zwrócić uwagę na zbyt bogatą dekorację proponowanych rozwiązań sieni głównej pałacu oraz pomieszczeń parteru, nieopartą na jednoznacznych przesłankach historycznych.
W opinii Sądu konkursowego na uznanie zasługuje szczegółowa analiza przez Autorów pracy sposobu ekspozycji reliktów historycznych. Jednocześnie sędziowie uznali, że forma architektoniczna oficyn nie jest właściwie dostosowana do ich rangi, szczególnie w odniesieniu do rangi przestrzennej pałacu.
Sąd konkursowy docenia zaproponowany przez autorów pracy bogaty program funkcjonalny parku, zwracając jednocześnie uwagę, że zawarta w pracy propozycja „domków pobytowych” w części parkowej nie jest zbieżna z zaleceniem utrzymania standardu 4* dla miejsc noclegowych w zespole. Sąd konkursowy docenia wartość ręcznych szkiców, za pomocą których autorzy pokazali elementy reliktów historycznych wyeksponowane w projekcie. W opinii sędziów szkicowe „ikonki” we właściwy sposób wskazują charakter wyeksponowania tych elementów.
