Nowoczesna architektura coraz wyraźniej zaznacza swoją obecność w obrębie zamków i ich ruin, często budząc przy tym ogromne kontrowersje, opór lokalnych społeczności i sympatyków zabytków. Przykłady się mnożą. Wystarczy wymienić prowadzoną obecnie adaptację ruin zamku w Bodzentynie czy nową klatkę schodową na zamku/pałacu w Kurozwękach. Spore kontrowersje wzbudził również opracowany na wrocławskiej politechnice studencki projekt budowy nowoczesnego centrum kultury na zamku w Radzyniu Chełmińskim.
To już nie są wyjątki, ale przykłady pewnego coraz bardziej popularnego wśród architektów, wykładowców i urzędników trendu. Oto co w 2016 roku mówiła na temat nowoczesnej architektury w obrębie zamków profesor Ewa Węcławowicz-Gyurkovich, dyrektor Instytutu Historii Architektury i Konserwacji Zabytków Politechniki Krakowskiej:
– Uczymy studentów współczesnego myślenia. Chcemy odejść od rekonstrukcji na rzecz wprowadzania nowych elementów w strukturach historycznych. Obecne materiały, budowlane – stal nierdzewna, czy aluminium – pozwalają na stworzenie niezwykłej kurtyny dla fragmentów ruin, które stają się wartością pierwszoplanową
To pod opieką właśnie Pani profesor powstał projekt budowy pawilonu ze stali kortenowskiej w miejscu po zamku w Nowym Sączu. Źródeł takiego podejścia należy doszukiwać się w okresie powojennym, zwycięstwie modernizmu/masowej produkcji, upadku architektury tradycyjnej/rzemiosła i w nowych doktrynach konserwatorsko-architektonicznych. Według nich największą wartością jest „duch naszych czasów” i „szczerość architektury”. Największym złem jest z kolei „fałszowanie historii” (czyli architektura tradycyjna i tradycyjne rzemiosło). Wychodząc z tych założeń nie trudno usprawiedliwić nawet najbardziej kontrowersyjną wizję inwestora.
Poniżej prezentujemy przegląd inwestycji, niezrealizowane oraz studenckie projekty. Wśród tych ostatnich reprezentujących przekrój polskich uczelni, udało nam się odnaleźć tylko jeden, który zakładałby odbudowę zamku w formach historycznych (ostatnia ilustracja).
Niestety przyszłość nie rysuje się w jasnych barwach dla sympatyków architektury tradycyjnej. Mamy problem ze skompletowaniem fachowców, którzy potrafiliby wybudować zwykły mur w dawnej technice. Projektanci nie rozumieją dawnej architektury, a nawet jeśli ktoś to potrafi, to tak jak w przypadku projektu rewaloryzacji zamku w Ciechanowie dr Lewickiej, pojawiają się problemy dotyczące wykonawstwa, finansowania i doktryn. Do tego wszystkiego dochodzą jeszcze przepisy budowlane i problem dostosowania zabytków do współczesnych wymogów. Dotyczy to niestety wszystkich zabytków, nie tylko zamków. W tym kontekście nowoczesna architektura dla inwestora wydaje się być rozwiązaniem najprostszym, najtańszym, będącym w zasadzie na wyciągnięcie ręki. Pytanie tylko czy właściwym?
A może czasami lepiej jest zostawić zamki i ich ruiny takimi jakimi są?
Niedawny remont kamienicy, postmodernistycznej plomby z 2004 roku w Świdnicy. Architekt poprzez dodanie detalu, okiennic, zmianę kolorystyki i przebudowę parteru próbował dodać budynkowi klasycznej szlachetności. Na ile udanie?
XIV-wieczny zamek był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany (w tym w formach renesansowych). Po utracie znaczenia militarnego używany jako magazyn i rozbierany na materiał budulcowy. W 1834 r. kupił go hrabia Rudolph von Stillfried-Rattonitz, który zatrzymał proces dalszej dewastacji i odbudował zamek w formach neogotyckich. Po wojnie krótko użytkowany jako magazyn przez PGR. W latach 70….
O rozpoczęciu najprawdopodobniej rekonstrukcji poinformował Burmistrz Koronowa Patryk Mikołajewski: „Drodzy Mieszkańcy, Czasem mała zmiana czyni wielką różnicę. Pierwsza zmiana na elewacji budynku dawnego Domu Towarowego zrobiona. Co ważne zabezpieczono również luźne elementy elewacji. Prace nad projektem przebudowy budynku już trwają. Dawny Dom Towarowy stanie się nowym urzędem – z niespodziankami dla mieszkańców. O szczegółach będę…
Prele to miasto w dawnych Inflantach, które wchodziło w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów od 1561 do 1772 r. Stał tu niegdyś zamek Kawalerów Mieczowych, który został zniszczony w trakcie inwazji Iwana IV Groźnego. Budowę neogotyckiego pałacu rozpoczął starosta lucyński i poseł na Sejm Czteroletni Józef Henryk Borch, przedstawiciel zasłużonego spolszczonego rodu dawnej niemieckiej szlachty, która…
W ubiegłym tygodniu podczas spotkania w Gminnym Ośrodku Kultury dyskutowano nad przyszłością zamku w Janowcu. Zespół ekspercki pod przewodnictwem prof. Bogusława Szmygina dokonał oceny stanu technicznego budowli. Wskazano obszary zamku, które wymagają prac zabezpieczających oraz kierunek dalszej częściowej odbudowy przerwanej w 1999 roku. Nowe pomieszczenia zamkowe są potrzebne na cele konserwatorskie i magazynowe. Ponadto zadaszenie…
Remont (a raczej „remont”) pałacu w Kurozwękach dobiega końca. Jego rezultaty możemy oglądać na zdjęciach poniżej. Pałac nie tylko zmienił kolorystykę, ale został również rozbudowany o nowoczesną przybudówkę mieszczącą windę i klatkę schodową. Znajduje się ona z tylnej strony pałacu, w miejscu gdzie widoczne są średniowieczne mury zamku rycerskiego Kurozwęckich z XIV w. Budowę przybudówki…
Jeden komentarz
Przykłady alternatyw dla architektury nowoczesnej:
Ciechanów – Studium rekonstrukcji zamku, opracowane przez zespół konserwatorów i architektów z Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem dr inż. arch. Marii Ludwiki Lewickiej, na podstawie istniejącej historycznej inwentaryzacji zamku z XVI w. Źródło: Maria L. Lewicka, ”Konserwatorski problem rewaloryzacji zamku w Ciechanowie”. 2007.
Przykłady alternatyw dla architektury nowoczesnej:
Ciechanów – Studium rekonstrukcji zamku, opracowane przez zespół konserwatorów i architektów z Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem dr inż. arch. Marii Ludwiki Lewickiej, na podstawie istniejącej historycznej inwentaryzacji zamku z XVI w. Źródło: Maria L. Lewicka, ”Konserwatorski problem rewaloryzacji zamku w Ciechanowie”. 2007.
Kostrzyn nad Odrą – Rekonstrukcja renesansowego zamku. Adaptacja pod funkcje hotelowe i towarzyszące. 2019 r. Emilia Sienkiewicz. Projekt studencki. Ochrona zabytków. Źródło:https://www.behance.net/gallery/74336627/OCHRONA-ZABYTKOW-Rekonstrukcja-Renesansowego-Zamku?tracking_source=search_projects